دنياي اقتصاد : بازارها در روزهای اخیر حال خوشی نداشته و بیشتر آنها در یک ریل نزولی قرار داشتند. دو سال گذشته، به دلیل شیوع کرونا که به خانه‌نشینی بسیاری از کارمندان و کمک‌های مالی دولت ختم شد، موجب شد بسیاری از سرمایه‌ها به سمت بازارهای مالی ریسکی به‌خصوص بازار سهام و رمزارزها حرکت کند. اما از آغاز سال ۲۰۲۲، تورم، جنگ، معضلات سیاسی و اجتماعی و کمبود کالاهای اساسی به خصوص سوخت و غذا موجب شده فضای بازارها در ابهام قرار گیرد. این ابهام موجب شده سرمایه‌ها از سمت بازار دارایی‌های ریسکی به سمت بازار دارایی‌های امن حرکت کند. اما سوال اساسی اینجاست که ریزش بازارها تا کجا ادامه خواهد داشت؟

دلایل رشد بازارها در دوران کرونا

بروز کرونا طی دو سال گذشته موجب شد بسیاری از دولت‌ها، کمک‌های پولی زیادی را جهت فرار اقتصاد از رکود به بازارها تزریق کنند. این کمک‌ها حتی از میزان کمک‌های مالی بحران سال ۲۰۰۸ نیز بیشتر بود. برای مثال، دولت آلمان که پیشتاز کمک‌های مالی بود، طی بحران مالی سال ۲۰۰۸ حدود ۵/ ۳ درصد از GDP خود کمک‌های مالی عرضه کرد، درحالی که این عدد طی دوران کرونا به ۳۳ درصد از GDP رسید. مثال دیگر ژاپن است که در سال ۲۰۰۸ میزان کمک‌های مالی منتشر شده‌اش تنها ۲ درصد بود و این عدد در دوران کرونا به ۲۲ درصد رسید.

کمک‌های دولتی مهم‌ترین عامل صعود بازارها در سال ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ بود. با افزایش تراز مالی خانوارها، میل آنها به سرمایه‌گذاری افزایش پیدا کرد و سرمایه زیادی به سمت بازارها سرازیر شد. شاخص S&P ۵۰۰ در سال ۲۰۲۰ حدود ۱۶ درصد و در سال ۲۰۲۱ حدود ۲۷ درصد رشد داشت. در میان سهام شرکت‌های مختلف، شرکت‌های حوزه تکنولوژی به خصوص در حوزه سرگرمی مانند آمازون و نتفلیکس با استقبال شدیدی از سوی خریداران مواجه شدند. برخی از معامله‌گران بازارها نیز به سمت بازار رمزارزها حرکت کردند که موجب شد ارزش بازار رمزارزها از ۱۳۷ میلیارد دلار در مارس سال ۲۰۲۰ به ۸/ ۲ تریلیون دلار در نوامبر سال ۲۰۲۱ برسد و ارزش هر بیت‌کوین از حدود ۴ هزار دلار به بیش از ۶۰ هزار دلار برسد. در کنار بیت‌کوین بسیاری از رمزارزها در طیف گسترده‌ای از میم‌کوین‌ها و کوین‌های شبکه‌های بلاک‌چینی رشد کنند.

دلایل ریزش بازارها در سال جدید

اما بازارها همیشه در سیر صعودی نبوده و در یک چرخه دائم از صعود و سقوط قرار دارند. با آغاز سال جدید، رشد اقتصادی کشورها موجب شد تقاضا برای کالاها به‌شدت افزایش یابد و همین موضوع نگرانی‌های ناشی از بروز تورم را افزایش داد. درحالی که دولت‌ها به دنبال اتخاذ سیاست‌های صحیح برای مقابله با تورم بودند، حمله روسیه به اوکراین موجب شد دوباره آسیب شدیدی به بدنه زنجیره تامین کالاها وارد شود. از جمله مهم‌ترین کالاها می‌توان به نفت، گاز، گندم، ذرت و دانه‌های روغنی اشاره کرد. قیمت نفت از ابتدای سال ۲۰۲۲ تاکنون ۴۱ درصد رشد داشته است. قیمت هر ۱۰۰ بوشل گندم (هر بوشل برابر با ۴/ ۲۵ کیلوگرم گندم است) با حدود ۵۵ درصد افزایش، از ۷۵۰ دلار به ۱۱۶۰ دلار رسیده است.

گرانی شدید کالاهای اساسی در سطح جهان موجب شد دولت‌ها به دنبال راهکارهای ضربتی‌تر برای کنترل تورم حرکت کنند. به همین منظور سراغ نرخ بهره رفته و به‌شکل شتاب‌زده‌ای نرخ بهره را افزایش دادند. همین موضوع موجب شد سرمایه‌های زیادی به سمت سپرده‌های بانکی و اوراق قرضه کشورها حرکت کند. این موضوع اصلی‌ترین عامل ریزش بازارها در روزهای اخیر بود. جدا از این موضوع، ترس از بروز رکودتورمی در سال آینده نیز موجب شده سرمایه‌گذاران ترس بیشتری داشته و به دنبال امن‌ترین راه برای حفظ ارزش سرمایه خود باشند. به نظر می‌رسد تا زمانی که نتیجه سیاست‌های ضدتورمی دولت‌ها مشخص نشود، خروج سرمایه از بازارهای ریسکی ادامه داشته باشد.