در شرایط رکود تورمی مانند آنچه در سال ۱۴۰۱ به وجود آمده است، اصرار دولت به گرفتن مالیات بیشتر خالی از اشکال نیست. این وضعیت به اندازه چاپ اسکناس توسط بانک مرکزی تورم زاست.

به گزارش تجارت‌نیوز، واضح است که دولت بیش از هر زمان دیگری قصد افزایش درآمدهای مالیاتی خود را دارد. برای اقتصاد نفتی ایران، اداره کردن کشور از محل درآمدهای مالیاتی تازگی دارد اما برای دولتی در شرایط دولت سیزده، گرفتن مالیات تا چه اندازه رهگشاست؟

برآورد کارشناسان اقتصادی این است که در شرایط تورم رکودی، نمی‌توان انتظار افزایش درآمدهای مالیاتی دولت را داشت، با این حال در حال حاضر دولت بیش از هر زمان دیگری به فکر گرفتن مالیات بیشتر از مردم است.

میل به گرفتن مالیات بیشتر از اواخر دولت دوازدهم شروع شد، زمانی که با وجود نوسانات ارزی و بازگشت تحریم‌های اقتصادی، ماموران مالیاتی توانستند درآمدی بیش از آنچه در بودجه پیش بینی شده بود را نصیب دولت کنند.

می‌توان گفت که از آن زمان تاکنون پول مالیات به دهان دولت مزه‌کرده است و دولت سیزدهم هم در همین راستا قصد دارد تا بر پایه‌های مالیاتی موجود بیفزاید.

گرفتن مالیات از کارمندان و کارگران حداقل بگیر، رصد تراکنش‎های بانکی، غربالگری حساب‌های تجاری، شناسایی خانه‌های خالی، رفتن به سراغ مالکان و صاحبان خودروها و خانه‌های گرانقیمت و دست آخر رایزنی برای به تصویب رساندن طرح مالیات برعایدی سرمایه، نشان می‌دهد که دولت تا چه اندازه در افزایش درآمدهای مالیاتی خود جدیست.

تاثیر گرفتن مالیات بر تورم و نقدینگی

اما در وضعیت موجود افزایش درآمدهای مالیاتی چه تبعاتی بر اقتصاد ایران دارد؟

همانطور که گفته شد، اقتصاد ایران در سالهای بعد از انقلاب اسلامی بیش از هر زمان دیگری وابسته به درآمدهای نفتی بود و در تمام این سالها دولت‌ها عزم جدی برای وصول مالیات از فعالان اقتصادی نداشتند.

شدت این وضع به قدری بود که در تمام این سالها اقتصاددان‌های توسعه از وابستگی دولت به درآمدهای نفتی به عنوان یک آسیب جدی یادمی‌کردند.

در این میان اما تغییر رویکرد اخیر دولت و متمرکز شدن بر افزایش درآمدهای مالیاتی، آن هم در شرایط کنونی خالی از ایراد و اشکال نیست.

تاثیر فشار مالیات کمتر از چاپ پول نیست

علی محمد احمدی، اقتصاددان در این باره معتقد است فشارهای مالیاتی دولت در درازمدت می‌تواند به خلق نقدینگی و افزایش پایه پولی منجر شود.

وی در این باره می‌گوید: وقتی اقتصاد در شرایط رکود تورمی قرار دارد، افزایش درآمدهای مالیاتی دست‌کمی از چاپ پول توسط بانک مرکزی ندارد، دولت برای گذران امور جاری خود از هر موقعیتی برای گرفتن مالیات استفاده می‌کند، با این کار شاید مشکل کسری بودجه برروی کاغذ حل شود اما در نهایت چون تولید به سختی امکان پذیر است، شاهد افزایش تورم از جانب تقاضا هستیم.

به باور احمدی تاثیر این اتفاق در دراز مدت به مانند چاپ اسکناس از سوی بانک مرکزی خواهد بود، دولت برای کسری بودجه مالیات جدید وضع می‌کند و در سیستم موجود طرف عرضه این مالیات را به هزینه جدیدی در طرف تقاضا منتقل خواهد کرد و در نهایت اقدامی شبیه خلق پول رخ خواهد داد.

پرداخت هزینه مالیات از جیب خریدار

کامران ندری، دیگر اقتصاددان نیز همسو با این دیدگاه می‌گوید: اقتصاددان ایران هنوز انحصاری و غیر رقابتی است، این یعنی تمام هزینه‌های مالیاتی از طرف تولیدکنندگان به خریداران نهایی منتقل می‌شود، با این کار شاهد افزایش قیمت‌ها و افزایش فشار مالی به طرف تقاضا هستیم.

وی در توضیح مقصود خود می‌گوید: اقتصادهای موفق و مطرح دنیا در شرایطی غیر از رکود تورمی به سمت گرفتن مالیات تدریجی رفتند، این وضعیت در فضایی به دور از انحصار اتفاق افتاد و در نتیجه تولید‌کنندگان برای ماندن در بازار کالا و خدمات زیر بار رقابت با یکدیگر رفتند و مسئولیت هزینه‌های مالیاتی را خودشان پذیرفتند، نتیجه آنکه هزینه تمام شده تولید تا حد ممکن ثابت ماند.

با این صحبت‌ها دور انتظار نیست که در نتیجه افزایش درآمدهای مالیاتی دولت سیزدهم، در آینده‌ای نچندان دور شاهد افزایش محسوس شاخص تورم باشیم.

به صورت مشخص وقتی شرایط طوری که هزینه مالیات در نهایت در قالب افزایش قیمت تمام شده تولید به دوش خریدار منتقل می‌شود، باید انتظار داشت که تورم جدیدی از محل افزایش هزینه‌های تولید متوجه اقتصاد کشور شود.