بیش از یک سال از اجرای قانون جدید چک صیادی می‌گذرد اما همچنان ابهاماتی پیرامون آن وجود دارد. در این گزارش به تشریح این قانون و رفع ابهامات آن می‌پردازیم.

به گزارش تجارت‌نیوز، آمار بالای چک‌های برگشتی در اقتصاد ایران باعث شد که مجلس شورای اسلامی به فکر پیدا کردن راه حلی برای این موضوع بیافتد. این راه حل قانون جدید چک صیادی بود که که در آبان سال ۹۷ به تصویب نمایندگان مجلس رسید و از ابتدای سال ۱۴۰۰ به صورت اجباری اجرایی شد.

با وجود این که بیش از یک سال از اجرای قانون جدید چک می‌گذرد اما همچنان ابهاماتی پیرامون این قانون در میان برخی از فعالان اقتصادی وجود دارد. تجارت‌نیوز در این گزارش به تشریح این قانون و رفع ابهامات آن می‌پردازد.

لازم به ذکر است که هدف این گزارش توضیح موارد کاربردی درباره قانون جدید چک است اما در صورت تمایل می‌توانید متن کامل این قانون را در اینجا بررسی کنید.

شکل ظاهری چک صیادی

بر خلاف چک‌های قدیمی که سبز و صورتی بودند، رنگ زمینه چک‌های جدید بنفش است. در قسمت پایین این چک عبارت «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است» دیده می‌شود. همچنین بالای این چک یک کد یکتای ۱۶رقمی و بارکد درج شده است.

قانون جدید چک صیادی

شکل ظاهری چک صیادی

شرایط دریافت دسته چک‌های جدید چیست؟

طبق قانون، فرد متقاضی دسته چک‌های جدید نباید چک برگشتی یا حکام قضایی مانند ورشکستگی داشته باشد. فرد دارای این شرایط می‌تواند درخواست خود مبنی بر صدور چک را با مراجعه به شعبه بانک ثبت کند. این درخواست ابتدا توسط رئیس شعبه تایید شده و سپس به سامانه صیاد بانک مرکزی ارسال می‌شود. اگر متقاضی واجد شرایط باشد، دسته چک برای وی صادر می‌شود.

سامانه صیاد و قانون جدید چک صیادی

سامانه صیاد که نام آن مخفف عبارت «صدور یکپارچه الکترونیکی دسته چک» است، درگاهی است که در آن ثبت، تایید و استعلام چک انجام می‌شود. این سامانه نظارت بر فرآیند صدور چک را افزایش داده و همچنین رهگیری هر برگه چک را میسر می‌سازد.

چه صادرکننده باشید و چه دریافت‌کننده، باید اطلاعات مربوط به چک را در سامانه صیاد ثبت کنید. به این منظور، صادرکننده و دریافت‌کننده باید در بانکی در آن حساب دارند احراز هویت کرده باشند.

پس از احراز هویت، صادرکننده چک باید مندرجات چک را در سامانه صیاد وارد کرده و ثبت اولیه چک را انجام دهد. در مرحله بعد نیز گیرنده چک بعد از احراز هویت و از طریق ابزاری که در ادامه معرفی می‌شوند، مندرجات برگ چک شامل تاریخ سررسید، مبلغ چک و اطلاعات هویتی خود را تایید می‌کند.

در صورت تایید، چک ثبت نهایی شده و در زمان سررسید قابلیت نقد شدن خواهد شد. اما اگر این اطلاعات رد شوند، دریافت‌کننده باید با انتخاب یکی از دلایل مشخص شده در سامانه صیاد، چک را به صادرکننده بازگرداند.

ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد

بانک مرکزی ابزارهای متنوعی را برای دسترسی به سامانه صیاد و ثبت چک در آن ایجاد کرده است. اینترنت بانک و همراه بانک مختص به هر بانک و همچنین برنامه‌های موبایلی حوزه پرداخت، از ابزارهای ثبت چک در سامانه صیاد هستند.

همچنین صادرکننده چک می‌تواند با مراجعه حضوری به بانک صادرکننده دسته چک خود، مراحل ثبت نام در سامانه صیادی را انجام دهد. در زمان تایید دریافت چک نیز دریافت کننده باید به بانکی که در آن حساب فعال دارد مراجعه و چک را را تایید کند.

یکی دیگر از روش‌های ثبت چک در سامانه صیاد استفاده از پیامک است. صادرکنندگان چک‌های کمتر از ۱۵میلیون تومان می‌توانند با ارسال کد (از راست به چپ) *۳* کد ملی صادر کننده*شناسه صیادی*تاریخ سررسید (۸ رقم:چهاررقم سال، دو رقم ماه، دو رقم روز) *مبلغ به ریال*کد ملی گیرنده چک# به سرشماره ۴۰۴۰۷۰۱۷۰۱ چک خود را ثبت کنند.

قانون جدید چک صیادی

نمونه ثبت چک صیادی با استفاده از پیامک

برگشت زدن چک چگونه است؟

فرض کنید زمان سررسید چک فرا برسد و گیرنده چک برای دریافت وجه به بانک مراجعه کند. اگر حساب صادرکننده موجودی کافی نداشته باشد، مبلغ کسری چک از محل مبالغ موجود در سایر حساب‌های انفرادی ریالی صادرکننده در همان بانک پرداخت می‌شود.

اگر موجودی این حساب‌ها هم کافی نباشد، فرد گیرنده چک می‌تواند از بانک گواهی عدم پرداخت بگیرد و در دفاتر خدمات الکترونیک قوه قضاییه، از صادرکننده شکایت کند.

پس از گذشت ۲۴ ساعت از برگشت خوردن چک، تمام حساب‌های صادرکننده چک در تمام بانک‌ها و موسسات اعتباری به میزان مبلغ کسری چک مسدود خواهد شد. گفتنی است از زمانی صدور اجراییه، صادرکننده چک ۱۰روز فرصت دارد که حساب خود را تسویه کند. در غیر این صورت، وی مشمول قانون محکومیت‌های مالی می‌شود.

جریمه‌های چک برگشتی چیست؟

اگر چکی برگشت بخورد و از فرصت ۱۰روزه صادرکننده برای تسویه آن بگذرد، جریمه‌هایی گریبان‌گیر وی می‌شود. صادرکننده دیگر امکان افتتاح حساب و صدور کارت بانکی جدید (حتی المثنی)، تمدید اعتبار کارت، کارت اعتباری و دریافت تسهیلات خرد را نخواهد داشت.

همچنین همه حساب‌ها و کارت‌های بانکی و هر مبلغ متعلق به صادرکننده که تحت هر عنوان نزد بانک‌ها یا موسسات اعتباری موجود است، به میزان کسری مبلغ چک، مسدود می‌شود.