آرزو علی‌مدد: بازار سرمایه همواره متاثر از فرآیندهای اقتصادی و روابط سیاسی بوده است. تصمیمات خرد و کلان اقتصادی به‌سرعت در این بازار رخ‌نمایی می‌کند. تصمیم مسوولان اقتصادی و سیاسی کشور تا جایی حایز اهمیت است که می‌تواند به یکباره صفوف طویل خرید را در این بازار به صفوف بی‌انتهای فروش بدل کند. شاید بتوان مدعی شد که این شرایط بر تمام بخش‌های اقتصاد یک کشور تاثیر‌گذار است. اما آنچه بازار سرمایه را از سایر بخش‌ها متمایز می‌کند، سرعت تاثیر‌گذاری اخبار، تصمیمات و سیاست‌هاست که بر جذابیت این بازار هم می‌افزاید. بیشتر اوقات برای دیدن تاثیر یک تصمیم درست یا غلط اقتصادی باید چندماهی منتظر بود. اما در بازار سرمایه، اعلام یک تصمیم کافی است تا در کسری از ثانیه سرمایه‌گذاران با تحلیل‌های خود و در اقداماتی سریع، فروش سهام برخی صنایع و جایگزین‌کردن آن با سهام سایر صنایع دیگر را در پیش بگیرند.
در حال حاضر نرخ ارز و نوساناتش به یکی از جنجالی‌ترین مباحث اقتصادی بدل شده و کارشناسان اقتصادی را به دو گروه تقسیم کرده است؛ گروهی که موافق با کاهش این نرخ‌ هستند و گروهی که با آن مخالفند. بازار سرمایه هم از تاثیر تغییرات این نرخ بی‌نصیب نیست. بسیاری از شرکت‌های بزرگ و تاثیر‌گذار بورسی، دسته‌ای هستند که با افزایش نرخ ارز سودآوری‌شان به‌شدت افزایش یافته و می‌توانند روزهای سبزی را نصیب سهامدارانشان کنند. چراکه محصولات صادراتی‌شان را با دلار گران‌تر فروخته و ریال بیشتری به دست می‌آورند. در مقابل، واردکنندگان، از این افزایش نرخ متضرر خواهند شد و قیمت سهامشان در جریان نزول قرار خواهد گرفت. حال با توجه به این تناقض، باید دید که آیا کاهش نرخ ارز می‌تواند شاخص مثبت امروز را به قرارگرفتن در روند نزولی سوق دهد؟ یا آیا ثبات نرخ ارز در قیمت کنونی می‌تواند پایه‌های سودآوری شرکت‌های بزرگ را تقویت کرده و در راستای ادامه صعود شاخص بکوشد.
سعید شیرزادی، یکی از کارشناسان بازار سرمایه با اشاره به اینکه پایین‌آمدن نرخ ارز بخشی از حاشیه سود شرکت‌های صادر‌کننده را می‌کاهد، گفت: «حباب ارزی در حال ترکیدن است و به‌دنبال آن ثبات اقتصادی حاکم خواهد شد. به‌دنبال ایجاد این ثبات، ما شاهد افزایش پی‌به‌ای شرکت‌ها و صنایع خواهیم بود. به این ترتیب تصحیح پی‌به‌ای شرکت‌ها می‌تواند به راحتی اثر منفی کاهش احتمالی نرخ ارز را پوشش داده و سبب شود تا حتی قیمت سهام شرکت‌های صادر‌کننده هم افزایش یابد. در حقیقت می‌توان مدعی شد که هرچند کاهش نرخ ارز می‌تواند بر سودآوری شرکت‌های صادرکننده تاثیر منفی برجا گذارد اما، تصحیح پی‌به‌ای‌ها می‌تواند اثرات منفی این کاهش را به‌راحتی خنثی کند.»
استاد دانشگاه تهران در ادامه بر ثبات نرخ ارز تاکید و اذعان کرد: «آنچه سبب رشد سودآوری شرکت‌های بورسی می‌شود، ثبات نرخ ارز است. چراکه تاثیر منفی افزایش یا کاهش نرخ ارز برای شرکت‌ها و صنایع را می‌توان با اصلاح پی‌به‌ای یا تغییر سیاست‌های مالی تصحیح کرد.»
شیرزادی دلایل رشد بازار را اینگونه بیان کرد: «در حال حاضر بازار سرمایه توانسته است اعتماد بسیاری از سرمایه‌گذاران را به سرمایه‌گذاری در بورس جلب کند. همین امر سبب شده تا نقدینگی فراوانی وارد بازار سرمایه شود. از سوی دیگر، رکود بازارهای موازی مانند مسکن، ارز و طلا هم سبب شده تا بازیگران این بازارها به سرمایه‌گذاری در بورس روی آورند و باز هم نقدینگی بیشتری جذب بازار سرمایه شود. همچنین نباید از تاثیر مثبت تصحیح پی به‌ای صنایع هم غافل شد. سه مورد مذکور سبب شده است تا بازار سرمایه در راستای صعود روزافزون گام بردارد و با کوبیدن بر کوس افزایش، روزهای سبزی را برای شاخصش رقم بزند. به این ترتیب اعتماد سرمایه‌گذاران به این بازار بیشتر شده و روند‌ رو به رشد بازار مستمر خواهد بود.»
بازار الاکلنگی
حمیدرضا امیریان با اشاره به اینکه در حال حاضر شاهد بازاری الاکلنگی هستیم توضیح داد: «در حال حاضر سیگنال‌های مثبت و منفی وارد بازار سرمایه می‌شوند. اخبار سیاسی و مسایل هسته‌ای و مذاکرات ژنو و اعلام محرمانه بودن آنها از یک سو، اخبار ضدونقیض مجلس و دولت، بحث هدفمندی و اصلاح و تغییرات بودجه از سوی دیگر سبب شده تا اخبار مثبت و منفی همزمان به بازار تزریق شود. همین امر سبب‌شده تا هرچند شاهد صعود شاخص باشیم اما، از تغییر جهت یکباره‌اش نیز تعجب نکنیم. چراکه سرمایه‌گذاران گوش‌به‌زنگ اخبار جدیدند و باخبری هرچند کوتاه، تغییر جهت می‌دهند. درواقع بازار سرمایه مانند الاکلنگ رفتار می‌کند، هرگاه سنگینی خبر مثبت بیشتر باشد به سوی صعود می‌رود و با اولین خبر منفی سنگینی‌اش را به جریان نزول می‌دهد.»
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اینکه گوش سرمایه به سوی اخبار است خاطرنشان کرد: «در حال حاضر بسیاری از شرکت‌ها مورد اقبال سرمایه‌گذارانند و شاهد صفوف طولانی خرید آنها هستیم. اما اگر مثلا خبری از عرضه عمومی جدیدی در بازار شنیده شود، همین صفوف خرید به یکباره مبدل به صفوف فروش شده و به‌سرعت شاهد تغییر سمت و سوی بازار خواهیم بود.
وی ادامه داد: «درواقع می‌توان به ضعف بازار درخصوص عدم حضور هلدینگ‌های تخصصی و حمایت سرمایه‌گذاران حقوقی از صنایع خاص چه در رکود و چه در رونق اشاره کنیم. اگر بازار حامیان اینچنینی داشت، حساسیتش به اخبار تا این حد شدید نبود و خبری کوتاه نمی‌توانست به یکباره جهت بازار را دستخوش تغییر کند.»
امیریان درخصوص نوسانات نرخ ارز و تاثیر آن بر بازار سرمایه اینچنین توضیح داد: «کاهش نرخ ارز نمی‌تواند بر اقتصاد کشور و به‌دنبال آن بازار سرمایه تاثیر مثبتی بگذارد. به نظر من نرخ ارز باید واقعی باشد و با پایین نگه داشتن آن، قدرت خرید مصنوعی به ریال ندهیم. چراکه این امر تنها سبب می‌شود تا از یک سو واردکنندگان با سوبسید قیمت‌هایشان را پایین نگه دارند و از سوی دیگر، تولید‌کنندگان هم با روی آوردن به مونتاژ، در امور تولید تنبل شوند. زیرا هزینه پایین واردات آنها را از تولید بازمی‌دارد. به نظر من واقعی بودن نرخ ارز به شرکت‌های بورسی هم فرصت تولید بیشتر و به موازات، سودآوری بالاتر را می‌دهد.»
این کارشناس بازار سرمایه اذعان کرد: «ما نمی‌توانیم بازار سرمایه را جزیره‌ای خاص در نظر بگیریم. در بورس هم برخی از صنایع از بالا بودن نرخ ارز منتفع می‌شوند و ریال بیشتری نصیبشان می‌شود و برخی دیگر که نیازمند مواد اولیه‌ هستند از پایین بودن آن. اما به دلیل ساختار اقتصاد نفتی که تاکنون داشته‌ایم، اقتصاد داخلی با پایین نگه‌داشتن نرخ ارز به واردکنندگان سوبسید داده و تولید‌کنندگان را تنبل کرده است. زیرا به دلیل پایین بودن نرخ ارز، مواد اولیه را تامین کرده و به نوعی از تولید سر باز زده‌اند. به این ترتیب و با توجه به اینکه به نظر می‌رسد سیاست کلی بانک‌مرکزی هم کاهش نرخ ارز نیست، صنایع خود را با شرایط جدید وفق داده و با جبر اقتصاد بر صنایع، بخش تولیدی‌شان فعال شده و به رقابت می‌پردازند. به این ترتیب می‌توان امیدوار بود که با افزایش تولید، سودآوری‌شان هم افزایش یابد.»