از امروز معاملات ددد، حذف شد تا گامی برای عدالت بیشتر در بورس اوراق بهادار برداشته شود.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه (سنا)، در سال های ابتدایی دهه هفتاد، نخستین نرم افزار معاملاتی از کشور کانادار خریداری و وارد بورس اوراق بهادار شد تا معاملات دستی جای خود را به معاملات الکترونیک بدهد.

این سامانه به همراه خود، سازوکارهای جدیدی را وارد بازار سرمایه کرد که یکی از آنها معاملات گروهی بود که به "ددد" معروف شد، البته کارگزاران حداکثر 2 ساعت پس از پایان ساعات معاملات فرصت داشتند تا معاملات انجام شده‌ "ددد" را به کد اشخاص حقیقی و حقوقی تخصیص دهد.

این در حالی است که خرید گروهی تا پیش از ورود این سامانه به بورس اوراق بهادار هم انجام می شد، به این ترتیب که کارگزاران در ساعات معاملات سهام را خریداری می کردند و با پایان گرفتن زمان معاملات، اسامی افرادی را که می خواستند سهام را به آنها اختصاص دهند، بر روی کاغذ نوشته و به ناظر بازار می دادند. اما با ورود سامانه الکترونیکی، این فرایند حالتی دیگر به خود گرفت.

 

دلایل نام گذاری

هر متقاضی خرید سهام در بورس اوراق بهادار نیازمند یک کد معاملاتی است که بر اساس تعاریف، متشکل از سه حرف ابتدایی نام خانوادگی و یک عدد 5 رقمی است. از آنجا که خریدهای گروهی نیازمند یک کد معاملاتی بودند، کدی به نام "ددد" تعریف شد تا شباهتی با ابتدای نام خانوادگی هیچ فردی در کشور نداشته باشد. در عین حال، در معاملات کارگری و تخصیص سهام به کارکنان شرکت‌ها که بیش از یک روز زمان برای تخصیص پیش‌بینی شده بود، کد گروهی «ررر» تخصیص داده شد.

 

برنامه های قبلی برای حذف "ددد"

تابستان سال 82، زمانی که دکتر عبده تبریزی تازه دبیرکلی سازمان کارگزاران بورس را برعهده گرفته بود، تلاش هایی برای حذف این نوع معاملات انجام شد، تا جایی که حتی پیغام ممنوعیت این نوع خرید در سامانه معاملات به کارگزاران داده شد، اما مخالفت ها با این ممنوعیت، فرایند حذف را به تعویق انداخت.

 

مزایا و معایب "ددد"

خرید سهام به صورت گروهی مزایا و معایبی داشت. با توجه به اینکه کارگزاران سفارش های متفاوتی را از مشتریان خود دریافت می کنند، در مواردی که رقابت بازار بر سر یک سهم سنگین است، ممکن است سفارش های کارگزار در انتهای جدول تقاضای خرید قرار بگیرد، از همین رو، خرید گروهی این امکان را به کارگزار می داد که خرید همه مشتریان خود را به یکباره انجام دهد.

از سوی دیگر، در مواردی که بازار وارد فاز رکودی می شد و صف های حجیمی برای فروش شکل می گرفت، خریدهای گروهی، کمک بزرگی به جمع آوری صف های فروش بود.

با این اوصاف، معاملات "ددد" با اشکالاتی همراه بود. برای مثال سهام داران تازه وارد، در برخی موارد با توجه به خریدهای گروهی، درخواست های خود را وارد کرده و معتقد بودند در هر سهمی که خرید گروهی انجام شود، امکان کسب بازدهی وجود دارد. این رویه، رفتار گله ای را در بازار سهام گسترش می داد.

خرید "ددد" در برخی موارد اعتراض سهام داران را هم به همراه داشت. در روزهایی که بازار شاهد صعود قیمت ها بود، این شکایت از سهام داران شنیده می شد که کارگزار به بهانه اینکه خرید را به صورت "ددد" انجام نداده است، سهام را متقاضیان تخصیص نمی دهد.

این در حالی است که یکی از برنامه های سازمان بورس و اوراق بهادار، توسعه معاملات برخط است و برای این منظور باید امکانات معامله گران برخط و کارگزاری ها تا حد امکان به یکدیگر شباهت داشته باشد. حذف این نوع از معاملات، گام بزرگی در این مسیر به شمار می رود.

از بعد نظارتی نیز حذف معاملات ددد می‌تواند سمت و سوی بازار را برای مقام ناظر آشکارتر کند.

در عین حال، حذف این نوع معاملات، موجب افزایش دقت در بازار می شود، چراکه سهام داران و معامله گران باید پیش از خرید سهم وضعیت شرکت مورد نظر را تحلیل کنند، زیرا سهام در زمان خرید به نام منتقل می‌شود.

از دیگر موانعی که معاملات گروهی در بازار ایجاد کرده بود، توسعه معاملات آنلاین، رعایت عدالت و نوبت، افزایش ساعت معاملات و تقویت وظیفه نظارتی سازمان بورس بود.