-عوامل تاثیر گذار بر قیمت محصولات و مواد اولیه :

قیمت جهانی نفت : قیمت جهانی نفت یکی از مهمترین عوامل تاثیر گذار بر صنعت پالایشگاه می باشد. مواد اولیه مورد استفاده پالایشگاه ها نفت خام و میعانات گازی می باشد. به دلیل تفاوت در قیمت های فروش که نسبتی از قیمت نفت خام می باشد در صورت افزایش نرخ نفت خام افزایش سود آوری را در شرکت های پالایشگاهی شاهد خواهیم بود.قیمت جهانی نفت( نفت خام اوپک ) در یکسال گذشته دارای نوسانات زیادی بوده است ( بالاترین قیمت یکسال گذشته : ۱۱۴٫۹۴ دلار و پایین ترین مقدار ۹۶٫۳۴ دلار بوده است )

ghemate naft

چشم انداز روند قیمت نفت خام با استفاده از مدل ARMA- GARCH:  براساس مدل های اقتصاد سنجی تخمین زده می شود در ادامه سال شاهد کاهش قیمت نفت خام باشیم. در این مدل از داده های ۵ سال گذشته استفاده شده است.

ayandeh nafte kham

عوامل موثر بر قیمت جهانی نفت : در تمامی معاملات نفتی، قیمت از مهم­ترین گزاره­ها محسوب می­شود و بسیاری از تبصره­ها و مواد قراردادی برای تثبیت قیمت ایجاد می­شوند پوشش­ ریسک در بازارهای نفت و گاز، ایجاد سیستم های حقوقی پیچیده و … همگی تائیدی بر این مدعاست که قیمت مهم­ترین گزاره در معاملات نفت خام است. در این قسمت به برخی از عوامل موثر بر قیمت نفت خام اشاره می­شود.

کیفیت نفت خام : کیفیت نفت خام را می­توان با استفاده از چند شاخص ارزیابی کرد، که مهم­ترین شاخص­های مطرح در این زمینه عبارتند از : API (که در واقع معیاری برای ارزیابی سبکی و سنگینی نفت است، نفت­های سبک­تر ارزش بیشتری دارند، زیر فرآورده­های ارزشمند بیشتری از آن­ها استخراج می­شود.)، درصد سولفور (که معیاری برای ترشی و شیرینی نفت است، هر چند که نفت شیرین­تر باشد بهتر است زیرا درجه سولفور بالا می­تواند سبب خوردگی لوله­های استخراج و انتقال نفت شود و هزینه زیادی را ایجاد می­کند)، درجه انجماد (با توجه به اینکه، گاه نفت خام مسافت­های طولانی را توسط لوله یا تانکر طی می­کند، اگر در دمای بالایی منجمد شود، سبب می­شود که در زمان گذر از مسیرهایی که دما پایین­تر است، نفت در لوله­ها یخ ببندد و در نتیجه جریان نفت را متوقف کند، معمولا برای مقابله با این رخداد، از مواد افزودنی شیمیایی دیگری استفاده می­شود که بسیار هزینه­بر است، لذا درجه انجماد نفت بسیار مهم است. لازم به ذکر است که طیف وسیعی از درجات انجماد (از ۲۰ درجه بالای صفر تا ۲۰ درجه پایین صفر) وجود دارد.) و سایر عوامل مربوط به کیفیت نفت.

عوامل سیاسی: همواره به دلیل حساسیت کالاهای نفتی، عوامل سیاسی اعم از تحریم­ها، آشوب­ها، جنگ­ها و … در تعیین قیمت نفت، تاثیرگذار بوده است به گونه­ای که کوچکترین حوادث، می­تواند نوسان شدیدی در قیمت نفت خام و بازارهای مربوط به آن نماید، یکی از عوامل تاثیر گذار بر قیمت جهانی نفت عوامل سیاسی و روابط بین کشور می باشد. یکی از  مهمترین عوامل افزایش قیمت نفت در چند ماهه اخیر تنش ها و اتفاقات اخیر خاورمیانه می باشد که می توان از تحریم های نفتی ایران، نا آرامی های سوریه و حتی انقلاب مصر نام برد.طبق پیش بینی کارشناسان ادامه این ناآرامی ها و انتقال آن ها به سابر کشور های خاورمیانه مانند یمن، بحرین، عربستان میتواند باعث افزایش قیمت نفت خام در ۶ ماهه دوم سال ۲۰۱۳ میلادی شود.این درحالی است که منطقه خاورمیانه حدود دو سوم نفت ذخایر نفت جهان را درخود جای داده است.از سوی دیگر شدت گرفتن ناآرامی ها و بحران های شمال آفریقا به ویژه مصر و لیبی که به عنوان گلوگاه صادرات نفت به کشور های غربی است از دیگر عوامل سیاسی تاثیر گذار می باشد .

سرمایه­گذاری در بخش­های عملیاتی صادراتی: به طور کلی هزینه تمام شده، یک کالا از لحظه اکتشاف تا تحویل نهایی، می­تواند از عوامل بسیار مهم در تعیین قیمت نفت خام باشد، وضعیت کلی مخازن، پالایشگاه­ها، حمل و نقل و عواملی از این دست، در تعیین قیمت نفت خام هر منطقه یا کشور تاثیرگذار است، ضمن اینکه نباید از خاطر دور داشت که اگر هزینه تمام شده یک محصول بیشتر از قیمت بازار باشد، از نظر اقتصادی تولید آن به صرفه نیست، به همین دلیل در بسیاری از کشورها، به دلیل بالا بودن هزینه تولید، از استخراج و صادرات نفت خودداری می­شود.

شرایط عمومی قرارداد: هر چند که شرایط عمومی قراردادهای نفتی توسط طرفین تعیین می­شود و معمولا تحت تاثیر سایر حوزه­ها نظیر کیفیت، امنیت عرضه و تقاضا، شرایط سیاسی- اجتماعی و … است، ولی برخی از چارچوب­های قراردادی، خواسته و ناخواسته به دلیل مولفه­های ذاتی خود در تعیین قیمت نفت، تاثیر ویژه­ای دارند به عنوان نمونه استفاده از هر یک از قراردادهای امتیازی یا قرارداد بیع متقابل، می­تواند در تعیین قیمت توافقی موثر باشد.

امنیت تقاضا: معمولا، امنیت عرضه را به عنوان یکی از اساسی­ترین عوامل قیمت نفت به شمار می­آورند ولی با توجه به وابستگی شدید اقتصاد برخی از کشورها به درآمدهای نفتی، تامین امنیت تقاضا توسط کشورهای مصرف­کننده نفت که می­تواند از طریق ساخت پالایشگاه­های متناسب با نفت وارداتی از یک کشور خاص و … انجام شود، در تعیین قیمت نفت خام تاثیر خاصی دارد به عبارت دیگر، ایجاد تعهد دوجانبه که در واقع زمینه کاهش ریسک را فراهم می­کند در تعیین قیمت نفت موثر است البته نکته اساسی­تر این است که معمولا کشورهای واردکننده تلاش می­کنند که به متنوع­سازی بازارهای خرید خود بپردازند و سبدی متنوع از تامین­کنندگان را برای خود ایجاد کنند، چرا که وابستگی به نفت یک کشور خاص، سبب می­شود قدرت چانه­زنی کشور وارد کننده کاهش یابد. در هر صورت عوامل موثر بر تقاضا نیز در تعیین قیمت تاثیرگذار است.

ارزش فرآورده­های نفتی: هرچند که ارزش فرآورده­های نفتی استخراجی از یک نفت خاص را می­توان از عوامل مربوط به کیفیت نفت خام محسوب کرد که پیش از این، توضیحات مربوط به آن­ بررسی شد ولی ارزش فرآورده­های نفتی فارغ از اینکه از چه نفتی، چه فرآورده­هایی تولید می­شود، در تعیین قیمت نفت موثر است.

وجود کالاهای جایگزین: با اینکه، هنوز هم نفت به عنوان اصلی­ترین منبع انرژی محسوب می­شود و در چشم­انداز ۲۰۳۰ انرژی جهان نیز، نفت درصد بالایی از انرژی را تامین خواهد کرد ولی انرژی­های نو، نیز می­توانند در تعیین قیمت نفت موثر باشند، چرا که از یک سو بر تقاضای نفت تاثیر می­گذارند و از سوی دیگر، زمینه سرمایه­گذاری­های جدید بر صنایع نفتی را کاهش می­دهند.

رشد  اقتصادی :  بنا به پیش بینی های صندوق بین المللی پول نرخ رشد در اقتصاد های رو  به گذار و  رو  به توسعه به ۵٫۳ درصد در سال ۲۰۱۳ و به ۵٫۷ درصد در سال ۲۰۱۴ خواهد رسید، حال آنکه نرخ رشد ایالات متحده آمریکا  ۱٫۹ درصد در سال ۲۰۱۳ و در سال ۲۰۱۴ حدود ۳ درصد برآورد شده است.اما پیش بینی ها از نرخ رشد منطقه یورو از ۰٫۳- درصد در سال ۲۰۱۳ و حداکثر ۱٫۱ درصد در سال ۲۰۱۴ حکایت دارد.

nerkhe roshd

ﺑﻮﺭﺱ ﻫــﺎﻱ ﻧﻔــﺖ : ﻧﻴــﺰ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫــﺎﻱ ﻧﻔﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﺣﺴــﺎﺏ ﻣﻲ ﺁﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﺑــﻮﺭﺱ ﻧﺎﻳﻤﻜﺲ ﺩﺭ ﻧﻴﻮﻳــﻮﺭﻙ ﻭ ICE ﺩﺭ ﻟﻨﺪﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ ﺧﺎﻡ ﻫــﺎﻱ ﺷــﺎﺧﺺ ﺭﺍ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻭ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﻳﮕــﺮﺍﻥ ﺍﺻﻠﻲ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻧــﻲ ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﺷــﻤﺎﺭ ﻣﻲ ﺭﻭﻧﺪ.ﻧﻔﺖ ﺧﺎﻡ ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺍﺳﺖ. ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﻓﻴﺰﻳﻜﺎﻝ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ OTC ( Over the counter ) ﻳﻜــﻲ ﺍﺯ ﻓﻌﺎﻝ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﻓﻌﻠﻲ ﻧﻔــﺖ ﺧﺎﻡ ﺍﺳــﺖ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺑــﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺩﻭﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻱ ﻓﻴﻤﺎﺑﻴﻦ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﻣﻲ ﺷــﻮﺩ. ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺳــﻠﻒ (forward) ﻳﻜﻲ ﺩﻳﮕــﺮ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﻣــﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟــﻪ ﺩﺭ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﻧﻔﺘﻲ ﺍﺳــﺖ، ﺑﺮ ﺧــﻼﻑ ﺩﻭﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﻮﺩﻥ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻫﺎ، ﺍﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﻭ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﺍﺳــﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻲ ﮔﻴــﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﺑﻮﺭﺱ، ﻣﺒﺎﺩﻻﺕ ﺑــﺪﻭﻥ ﺷــﻨﺎﺧﺖ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺍﺯ ﻳﻜﺪﻳﮕــﺮ ﻭ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖClearing (ﺗﺴﻮﻳﻪ) ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ.

رشد جمعیت : جمعیت جهان به کل تعداد افراد بشر بر روی زمین در مقطعی از زمان می گویند. جمعیت کره زمین بر اسا برآورد اداره آمار آمریکا در اکتبر ۲۰۱۲ بیش از ۷ میلیارد و ۴۶ میلیون نفر برآورد می شود.

tozieh jamiat

عرضه و تقاضا  : اداره اطلاعات انرژی آمریکا اعلام کرده است که میزان متوسط مصرف سوخت جهانی در ماه جولای و آگوست به میزان ۲٫۲ میلیون بشکه بیشتر از خروجی تولید در این دو ماه بوده است که این امر به دلیل خارج کردن ایران از بازار نفت رخ داده است. بر اساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا در ماه آگوست و جولای میزان تولید نفت جهانی برابر با ۸۵ میلیون بشکه در روز بوده است و میزان متوسط مصرف جهانی نیز برابر با ۸۷٫۲ میلیون بشکه بوده است.

arzeh & taghaza

خلاصه و نتیجه گیری : ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ خام ﻋﻤﻮﻣﺎ ﻣﺘﺎﺛﺮ ﺍﺯ ۲ ﺩﺳﺘﻪ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺑﻨﻴﺎﺩﻳﻦ ﻭ ﻏﻴﺮﺑﻨﻴﺎﺩﻳﻦ ﺍﺳﺖ. ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎﻱ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺁﻥ، ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻓﺼﻠﻲ، ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﭘﺎﻻﻳﺸــﻲ، ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺟﻬﺎﻥ، ﺳﻄﺢ ﺫﺧﻴﺮﻩ ﺳــﺎﺯﻱ ﻧﻔﺖ ﺧــﺎﻡ ﻭ ﻓﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﻫــﺎﻱ ﺁﻥ، ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺁﺏ ﻭ ﻫﻮﺍﻳﻲ، ﺣﻮﺍﺩﺙ ﻏﺮﻣﺘﺮﻗﺒﻪ، ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﺯﻳﺴــﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﺳــﺎﻳﺮ ﺣﺎﻣﻞ ﻫﺎﻱ ﺍﻧﺮژﻱ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻮﺍﻣﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺑﻨﻴﺎﺩﻳﻦ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ ﺧﺎﻡ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺩﺍﺭﻧﺪ.ﻋــﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳــﻦ ﺩﺭ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻫﻪ ﺍﺧﻴﺮ ﺷــﺎﻫﺪ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻣﺎﻟﻲ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎ ﻭ ﺳــﻘﻮﻁ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﻣﺎﻟﻲ ﺩﺭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﻳﻢ ﻛــﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﺴــﺘﻘﻴﻤﻲ ﺩﺭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎ ﻛﺎﻫــﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ ﺧﺎﻡ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ.ﺍﺯ ﺳــﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺳــﻔﺘﻪ ﺑﺎﺯﻱ، ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻧــﺮﺥ ﺑﺮﺍﺑﺮﻱ ﺍﺭﺯ ﻭ ﺗﺼﻤﻴﻤــﺎﺕ ﺑﺎﻧﻚ ﻫــﺎﻱ ﻣﺮﻛــﺰﻱ، ﻭﺍﻛﻨﺶ ﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻭ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻫــﺎﻱ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺍﻱ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﮔــﺬﺍﺭﻱ ﻧﻔﺖ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻧــﻲ ﻣﻮﺛﺮ ﺍﺳــﺖ. ﺑﻪ ﻃﻮﺭﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺳــﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ ﺑﺎ ﺑﺮﻭﺯ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻱ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﻩ ﻧﻔﺖ ﺍﺯ ﺟﻤﻠــﻪ ﻟﻴﺒــﻲ ﻭ ﺧﺮﻭﺝ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺑﺸــﻜﻪ ﻧﻔﺖ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪﺍﺕ ﻧﻔﺘﻲ ﺟﻬﺎﻥ، ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ ﺩﭼﺎﺭ ﻧﻮﺳــﺎﻥ ﺷــﺪ. ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻛﻨﺶ ﻫــﺎ ﺭﺍ ﻋﻮﺍﻣــﻞ ﻏﻴﺮﺑﻨﻴﺎﺩﻳﻦ این روز ها ﻣﻲ ﺩﺍﻧﻨﺪ ﻛــﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻧﻔﺖ ﺭﺍ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲ ﺩﻫﺪ.

*تحلیل گر صنعت پتروشیمی  محمود کلانتری