نشست مقام‌های ایرانی و آمریکایی ماه مارس گذشته در عمان برگزار شد. برای این نشست هم قصر فوق مجلل «البوستان» در نزدیکی‌های مسقط در نظر گرفته شد. این محل یکی از زیباترین هتل‌های دنیاست. با این حال همه می‌خواستند این نشست فوق‌محرمانه باشد و هیچ‌یک از مذاکره‌کننده‌ها هم دیده نشوند.

 کار تا جایی مهم شد که حتی عمانی‌ها هنوز هم که هنوز است از افشای محل این نشست خودداری می‌کنند. قصر البوستان محلی بود که مقام‌هایی از ایران و آمریکا برای اولین بار بعد از 35سال کنار هم نشستند و درباره موضوعات مختلفی با یکدیگر صحبت کردند. هدف مشخص بود: پیوند دوباره دوکشور و البته صحبت درباره برنامه هسته‌ای ایران.

از طرف ایران علی‌اکبر ولایتی که پیش‌تر از سال 1981 تا 1997 وزیر امورخارجه بود در این نشست حاضر بود؛ فردی که درباره پایان جنگ ایران و عراق مذاکره‌کننده بود و نزدیک‌ترین مشاور رهبر ایران هم به‌حساب می‌آید. [ولایتی این ادعا را تکذیب کرده است] ولایتی را در این نشست علی‌اکبر صالحی یکی دیگر از وزرای امورخارجه پیشین ایران و یکی از نماینده‌های ایران در آژانس بین‌المللی هسته‌ای همراهی کرده بود.

نکته قابل ذکر درباره این افراد این است که هر دو به‌خوبی انگلیسی صحبت می‌کردند و مورد احترام طرف مقابل هم بودند. به ویژه اینکه با همه تاکتیک‌های رقیب هم آشنایی کامل داشتند. طرف آمریکایی مذاکره‌کننده هم «ویلیام بارنز» بود که اوباما مسوولیت این مذاکره را به او سپرده بود. اوباما از او خواسته بود تا این مذاکرات سری را در عمان، کشوری که آمریکایی‌ها به خوبی آن را می‌شناسند، برگزار کند. عمان جایی بود که جان کری به ویژه آشنایی خاصی با آنجا داشت و پیش‌تر چندین بار با سلطان قابوس دیدار کرده بود.

دور از گود مانده

این نشست در تمام طول روز ادامه داشت و چندین ماه قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری ایرانی بود که در نهایت روحانی برنده آن شد. درآن زمان محمود احمدی‌نژاد ماه‌های آخر خود را به‌عنوان رییس‌جمهوری سپری می‌کرد.  با این حال در این مذاکرات چیزی که مشخص بود اینکه او را خارج از گود گذاشته بودند و مذاکره‌کننده‌ها تحت امر مقامات ارشد نظام عمل می‌کردند.

حتی در آن برهه زمانی خیلی‌ها فکر می‌کردند ولایتی رییس‌جمهوری آینده ایران خواهد بود.

به‌هرحال موردی که اهمیت ویژه‌ داشت مذاکره مستقیمی بود که در ایران از آن به‌عنوان «تابو» یاد می‌شد. اما «رابط» اصلی این مذاکره که در این بین کمتر از او نام برده شده فردی به نام «سلیم الاسماعیلی» است؛ تاجری که همت می‌کند تا وضع اقتصادی عمان را از چیزی که هست بهتر کند. سلیم نماینده ویژه سلطان قابوس برای برقراری این نشست فوق‌العاده حساس بود. نام او پیش‌تر زمانی به‌گوش رسیده بود که تلاش کرد دو نفر از سه کوهنورد آمریکایی را که در مرز ایران و کردستان دستگیر شده بودند، آزاد کنند؛ سه کوهنوردی که به اتهام جاسوسی در ایران به زندان محکوم شده بودند. سرانجام یک هواپیمای «نیروی هوایی سلطنتی عمان» بود که در سپتامبر 2001 رفت و این دونفر را از ایران خارج کرد. درواقع امروز مشخص شده که این دونفر به نوعی با دوایرانی معاوضه شده‌اند؛ اولی نصرت‌الله تاجیک، سفیر سابق ایران بود که در بریتانیا دستگیر شده بود و دیگری هم یک ایرانی گرفتار در لس‌آنجلس بود. نکته مهم اینکه در جریان همه این برنامه‌ها سلیم نقش رابط را ایفا کرد. با این حال همین معاوضه پایه‌گذار دیدار مقام‌های واشنگتن و تهران بود.

واسطی به‌نام عمان

عمان همیشه و به‌طور سنتی نقش کلیدی در بحران‌های خاورمیانه داشته است. این بار وساطت این کشور برای رودررویی مقامات ایرانی و آمریکایی به نتیجه رسید و بخشی از بحران‌هایی که گریبان ایران را گرفته بود در زمینه هسته‌ای برطرف شد. نکته مهم‌تر این که سلطان قابوس هم در این بین دو بار به ایران سفر و با رهبر ایران از نزدیک دیدار کرد.

منبع: روزنامه شرق به نقل از لیبراسیون