هما کبیری- بهبود رشد اقتصادی ایران در گرو بهبود وضعیت تجارت خارجی است، اما بار دیگر آمارها از کاهش میزان صادرات و واردات ایران در پایان سومین فصل سال خبر می‌دهند. براساس گزارش گمرک جمهوری اسلامی ایران، در پایان آذر ماه، تجارت جهانی ایران از رقم 62 میلیارد و 507 میلیون دلار گذشت، اما ارزش صادرات و واردات به ترتیب 52/8 و 34/17 درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش داشته است.
 به این ترتیب در پایان آذر ماه ارزش واردات 22 میلیون و 409هزار تنی ایران به 33 میلیارد و 266 میلیون دلار رسیده که نسبت به واردات 9ماهه سال گذشته، 26/25درصد از لحاظ وزنی و 34/17 درصد از لحاظ ارزشی کاهش داشته است. همچنین میزان صادرات بدون احتساب نفت، گاز و تجارت چمدانی 65میلیون و 999هزار تنی ایران به 29میلیارد و 241میلیون دلار رسیده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، هر چند که 08/11 درصد از لحاظ وزنی افزایش یافته، اما 52/8درصد در بخش ارزش با کاهش همراه بوده است. به این ترتیب بار دیگر واردات با اختلاف 4میلیارد و 25 میلیون دلار، گوی سبقت را از صادرات ربود.
آخرین وضعیت صادرات
بر اساس گزارش 9ماهه گمرک، اقلام عمده صادرات در این مدت، سنگ‌آهن هماتیت دانه‌بندی به ارزش 1033میلیون دلار و سهم ارزشی 52/4درصد، متانول به ارزش 877میلیون دلار و سهم ارزشی 83/3درصد، اوره به ارزش 866میلیون دلار و سهم ارزشی 79/3 درصد بوده است. همچنین در این مدت، سهم محصولات پتروشیمی در صادرات، 29/17 درصد از نظر وزنی و 76/27 درصد از نظر ارزشی بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، 88/3 درصد از نظر وزنی و 30/2 درصد از نظر ارزشی کاهش داشته است. میعانات گازی نیز در کل صادرات سهم 9/10 درصدی از نظر وزنی و سهم ارزشی 76/21 درصد داشته که نسبت به مدت مشابه سال گذشته هم از لحاظ وزنی و هم از لحاظ ارزشی با کاهش همراه بوده است.
عمده صادرات ایران در 9 ماهه ابتدایی سال جاری به کشورهای چین، عراق، امارات متحده عربی، هند و افغانستان بوده و این کشورها به ترتیب سهم ارزشی 75/22 درصدی، 27/19 درصدی، 72/11درصدی، 53/8 درصدی و 1/8 درصدی را در دریافت محصولات ایران داشته‌اند. بر اساس این گزارش، متوسط قیمت هر تن کالای صادراتی 389 دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، با کاهش 28/18 درصدی در ارزش دلاری همراه بوده است.
آخرین وضعیت واردات
هر چند که واردات در 9ماهه ابتدایی سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته هم از لحاظ وزنی و هم از لحاظ ارزشی با کاهش همراه بوده، اما عمده‌ترین واردات ایران از کالاهای سرمایه‌ای و ماشین‌آلات به سمت کالاهای اساسی تغییر کرده است. بر این اساس، اقلام عمده وارداتی تا پایان آذرماه 92، شامل برنج به ارزش 1764 میلیون دلار و سهم ارزشی 3/5 درصد، کنجاله به ارزش 1261 میلیون دلار و سهم ارزشی 79/3 درصد، ذرت به ارزش 915 میلیون دلار و سهم ارزشی 75/2 درصد، گندم به ارزش 869 میلیون دلار و سهم ارزشی 61/2 درصد، وسایل نقلیه با موتور پیستونی درون‌سوز به حجم سیلندر 1000 تا 1500 سانتی‌متر مکعب به ارزش 794 میلیون دلار و سهم ارزشی 39/2 درصد بوده است. همچنین در آذرماه سال جاری بالغ بر 1/63هزار تن دارو به ارزش 154میلیون دلار از گمرکات کشور ترخیص شده که این ارقام در مقایسه با آبان‌ماه، رشد 78/5درصدی در وزن و 65/29درصدی در ارزش دلاری را نشان می‌دهد. میزان واردات این کالا در آبان‌ماه امسال حدود 1/54هزار تن و به ارزش 119 میلیون دلار بوده است.
عمده واردات ایران از کشورهای امارات متحده عربی، چین، هند، جمهوری کره و ترکیه انجام شده و سهم این کشورها در واردات کالا به ایران از نظر ارزشی به ترتیب 91/20 درصد، 55/19درصد، 88/8درصد، 20/8 درصد و 71/7 درصد بوده است.
همچنین متوسط قیمت هر تن کالای وارداتی 1485 دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، افزایش 66/10 درصدی در ارزش دلاری داشته است. به این ترتیب قیمت هر تن کالای وارداتی 3/8 برابر قیمت هر تن کالای صادراتی است.
تجارت خارجی ایران در تقویم میلادی
تراز تجاری خارجی ایران بدون احتساب صادرات نفت خام و میعانات گازی، در یازده ماه سال 2013 میلادی، کسری 13189 میلیون دلاری را تجربه کرده که این رقم در مدت مشابه سال گذشته، مبلغ 21563 میلیون دلار بوده است. ارزش واردات در این مدت، 46/59 درصد از ارزش کل مبادلات خارجی کشور را تشکیل داده که این نسبت در مدت مشابه سال گذشته، 8/62 درصد بوده است. بر این اساس، صادرات در یازده ماه سال 2013 به ارزش 28میلیارد و 242 میلیون دلار رسیده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته میلادی کاهش 84/9درصدی را تجربه کرده است. همچنین رقم واردات در این مدت به 41میلیارد و 431 میلیون دلار رسيده که 66/21درصد از نظر ارزشی کاهش داشته است.
از میان 173 کشور طرف معامله ایران، در این مدت، تراز تجاری ایران با 88 کشور مثبت و با 85 کشور دیگر منفی بوده است.
چین با سهم وزنی 55/41 درصد و سهم ارزشی 95/21 درصد، عراق با سهم وزنی 74/21 درصد و سهم ارزشی 67/19 درصد، امارات متحده عربی با سهم وزنی 12/7 درصد و سهم ارزشی 31/11 درصد به ترتیب اصلی‌ترین کشورهای مقصد صادرات ایران در سال 2013میلادی بوده‌اند.
همچنین قیمت هر تن کالای صادراتی در 11ماه سال 2013 معادل 401 دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، 72/18 درصد کاهش داشته است.
امارات متحده عربی با سهم وزنی 22/16 درصد و سهم ارزشی 20/49 درصد، چین با سهم وزنی 23/12 درصد و سهم ارزشی 51/18 درصد، جمهوری کره با سهم وزنی 57/5 درصد و سهم ارزشی 65/8 درصد به ترتیب اصلی‌ترین کشورهای مبدا واردات ایران بوده‌اند.
همچنین قیمت هر تن کالای وارداتی در 11ماه سال 2013 میلادی، معادل 1460 دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، 57/6 درصد افزایش داشته است.