طی سال های گذشته روند رو به رشد قیمت ها و سود سهام شرکت های بورسی در جذب بخشی از سرمایه های سرگردان و رانده شده از سایر بخش های اقتصادی بسیار اثربخش بوده و این شرایط مثبت و رشد سودآوری بنگاه ها در حالی مشاهده می شود که برخی حواشی مسایل سیاسی و نیز تشدید تحریم های دول غربی علیه کشور به میان آمده و بر بازار سرمایه روندی منفی اعمال کرده است.

با این حال به نظر می رسد در سال های گذشته سرمایه گذاران نسبت به مسایل سیاسی واکنش کمتری از خود نشان می دادند، آنچنان که می توان گفت مسایل سیاسی در الویت بعدی عوامل اثرگذار بر بازار سرمایه ظاهر می شد و عکس العمل فعالان بازار بیشتر نسبت به مسایل کلان اقتصادی بود تا مسایل سیاسی.

براساس گزارش بورس نیوز، اگر از پنجره نگاه سرمایه گذاران به عوامل اثرگذار بر بورس بنگریم افزون بر متغیرهایی همچون شرایط اقتصادی، اوضاع سیاسی کشور و روند سودآوری شرکت ها عامل دیگری نیز مطرح می شود و آن، موضوع حمایت از بازار سرمایه توسط مسئولان و بزرگان است. بطوریکه اقدامات میانجی گیری برخی از بزرگان و سرمایه گذاران حقوقی بازار که در شرایط خاص و بروز برخی اتفاقات پیش بینی نشده و در زمان افزایش ریسک های سیستماتیک می تواند در قالب حمایت از سهامداران و سرمایه گذاران خرد مطرح شود و عدم حمایت آنها از بازار سرمایه از نگاه برخی سرمایه گذاران آثار منفی در پی دارد.

بر همین اساس بر آن شدیم تا با برگزاری یک نظرسنجی در سایت خبری- تحلیلی بورس نیوز عوامل اثرگذار بر بازار سرمایه را به کمک مخاطبان خود الویت بندی کنیم.

در این نظرسنجی که با عنوان "کدام یک از موارد ذیل بیشترین تأثیر منفی را در بازار سرمایه از خود بر جا گذاشته است؟" در مجموع حدود 5400 نفر حضور یافتند و شرکت کنندگان در این نظرسنجی از میان چهار گزینه ابهامات کلان اقتصادی، وضعیت سیاسی کشور، روند سوددهی شرکت ها و عدم حمایت از بازار سرمایه نسبت به انتخاب گزینه مورد نظر خود اقدام کردند.

همانطور که در نمودار زیر نیز مشخص است، 69.5 درصد از سرمایه گذاران شرکت کننده در این رأی گیری اوضاع سیاسی کشور را به عنوان مهمترین عامل منفی کننده بازار سرمایه برگزیدند و بیشترین میزان آراء را به خود اختصاص دادند.

مباحثی از جمله اوضاع نابه سامان و به هم ریخته سیاست داخلی در برهه ای از زمان و شدت تنش های سیاسی بین المللی علیه ایران با افزایش فشار تحریم ها در ماه های گذشته بیش از پیش هویدا بوده و در نتیجه آن با گسترش دامنه ریسک های سیستماتیک نزول اکثر شاخص ها و کاهش قیمت سهام به وضوح به چشم می خورد. چراکه همه این جمله را بارها و بارها شنیده ایم که اقتصاد از سیاست جدا نیست و سیاست زدگی اقتصاد کشور توانسته در مقابل چشمان سرمایه گذاران آنچنان اثربخش ظاهر شود که سایه سنگین آن به مراتب بیشتر از ابهامات کلان اقتصادی مورد توجه قرار گیرد.

اما در الویت بعدی عامل ابهامات کلان اقتصادی مطرح می شود، عاملی که به ویژه طی دو، سه سال اخیر با اتخاذ تصمیمات متعدد یک شبه و در اغلب موارد به دور از هر گونه کار کارشناسانه اکثر بخش های جامعه به ویژه اقتصاد ملی را دگرگون ساخته است. برچیده شدن سازمان برنامه و بودجه در سال 84 و در نتیجه آن نبود سازمانی منسجم برای برنامه ریزی های کلان مالی و اقتصادی، اجرای طرح هدفمندی یارانه ها در فاز اول و به صورت ناقص و نیز شدت گرفتن تحریم های اقتصادی سران کشورهای غربی علیه ایران، همگی باعث شده جهت حرکت اقتصاد و دماسنج آن یعنی بازار سرمایه و بورس چندان مشخص نباشد و این پیکان حرکتی هر بار به یک سو بچرخد.

ابهامات و عدم شفافیت در سایر بخش های اقتصادی همچون زمان و نحوه اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها، تعیین نرخ ارز و نحوه و زمان راه اندازی بورس ارز به منظور ایجاد ثبات در قیمت ها و برقراری تعادل در بازارها و مواردی از این دست، اقتصاد و سایر مؤلفه های وابسته به آن را در هاله ای از ابهام فرو برده است.

در مجموع می توان گفت عدم استفاده مناسب از منابع درآمدی موجود در کشور که آرزوی برخی کشورها است، ابهامات کلان اقتصادی را در نقش عوامل اثرگذار بر بازار سرمایه آن هم در جهت منفی قرار داده است. بطوریکه عدم برنامه ریزی صحیح و دقیق به عنوان عاملی خنثی کننده در مقابل درآمدهای ملی قد علم کرده و اجازه نمی دهد از منابع و امکانات در دسترس مقتصدانه استفاده کنیم.

اما به اعتقاد برخی از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه نظر به اینکه سوال این نظرسنجی پرسشی اقتصادی است، باید از جنبه اقتصادی نیز به آن پاسخ داد و این است که نگاه 17.5 درصد از رأی دهندگان به این سوال به گزینه ابهامات کلان اقتصادی معطوف شده است.

اما حدود 11.5 درصد از مخاطبان معتقدند عدم اعمال حمایت لازم از بازار سرمایه و روند معاملات بورس دلیلی بوده بر روند نزولی حاکم بر آن و می توان این گروه را در غالب افرادی دسته بندی کرد که همواره و در تمامی جوانب زندگی بیشترین تقصیر را در اشتباهات خود به گردن دیگران می اندازند و بدین ترتیب سنگینی بار اشتباهشان را از دوش خود بر زمین می گذارند.

در این میان اما گزینه روند سوددهی شرکت ها تنها 1.5 درصد از کل آراء 5400 نفر رأی دهنده را به خود اختصاص داده و الویت آخر را در فهرست عوامل اثرگذار بر روند کاهشی بازار سرمایه کسب کرده است.

با توجه به درصد پایین اختصاص یافته به این گزینه و گزارش های مالی شرکت های بورسی طی این مدت و نظر به شرایط حاکم بر کشور که متأثر از متغیرهای گوناگون است، می توان پی برد که سودآوری شرکت ها مطابق با انتظار سرمایه گذاران و هم راستا با روال منطقی بوده و این متغیر که خود معلول شرایط اقتصادی کلان می باشد، تاکنون آثار سوئی بر روند معاملات بازار سرمایه در بر نداشته است.

در پایان شایان ذکر است با توجه به اینکه عمده شرکت کنندگان در این نظرسنجی به ترتیب دو گزینه اوضاع سیاسی کشور و ابهامات کلان اقتصادی را انتخاب کرده اند، می توان انتظار داشت با بهبود شرایط و شفاف شدن مسایل و ابهامات موجود و طبق گفته رییس سازمان بورس و اوراق بهادار باید چشم به راه روزهای طلایی در بورس بود.