سال گذشته بود که پس از سال ها انتظار بالاخره پای نفت خام به بورس باز شد و 2 هزار و 920 بشکه از آن در بورس انرژی عرضه شد، اما طولی نکشید و معاملات نفت خام در این بازار با شکست همراه شد و برای دفعات بعدی نیز به دلیل قیمت گذاری دستوری و جلوگیری از ایجاد رقابت قیمت آن باعث بی مشتری ماندن عرضه نفت خام گردید.

به گزارش بورس نیوز، نفت خام از نظر حجم معاملات، بیشترین سهم را در بازارهای جهانی کالا دارد و ایران نیز که در بین کشورهای عضو اوپک بنا به دلایلی همچون موقعیت استراتژیک، ذخایر نفتی، میزان تولید، همسایگی با کشورهای تولید کننده و دسترسی به آب های آزاد از جایگاه ویژه ای برخوردار است، چند وقتی در تلاش برای راه اندازی بورس نفت بود، ولی نه تنها به نتیجه نرسید، بلکه راه رسیدن به این هدف را طی سال های گذشته به سمت ادغام معاملات نفت و برق تحت عنوان بورس انرژی کج کرد و همانطور که عنوان شد طی دو سال گذشته در عرضه این محصول استراتژیک در بورس انرژی با شکست مواجه شده است.

بر این اساس با وجود وعده های مختلف از طرف وزیر نفت و دیگر مسئولین در راستای عرضه مجدد نفت خام در بورس، به دلیل مشخص نبودن ساز و کارهای عرضه و قیمت گذاری آن، بعد از برگزاری جلسات مختلف در این خصوص، هنوز این وعده عملی نشده و سرنوشت این تصمیمات مشخص نیست.

یکی از ویژگی های بارز بازار بورس ایجاد شفافیت، رقابت پذیری و کشف عادلانه قیمت می باشد، اما این در حالی است که در عرضه نفت خام در بورس انرژی ایران یکی از موانع بزرگی که وجود دارد این است که شرکت ملی نفت اعتقاد دارد قیمت نفت را باید امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران اعلام کند، که این امر خود، ماهیت اصلی تشکیل بورس انرژی را زیر سوال می برد و قیمت عرضه این محصول در بورس به جای کشف قیمت بر اساس عرضه و تقاضا، دستوری می شود.

بر اساس این گزارش، تأسیس بورس نفت که اکنون در قالب بورس انرژی قرار گرفته، آرزوی دیرینه دولتمردان ایرانی بود تا از این طریق ایران بتواند به مرجع قیمت گذاری نفت خام در منطقه تبدیل شود، اما با توجه به اختلاف نظرهای مسئولین و مشخص نبودن راه و هدف از ایجاد چنین بورسی، از استانداردهای یک بورس کامل و کارآمد فاصله گرفته است.

در حال حاضر با اینکه در بورس انرژی فرآورده های جانبی نفت در حال معامله است اما خبری از قرار دادها و عرضه نفت خام در این بازار نیست، در حالی که در ماده 13 قانون خروج غیر تورمی از رکود استفاده از ساز و کارهای بورس و انرژی در خرید و فروش نفت خام در اولویت قرار گرفته، اما تاکنون هیچگونه تصمیمی در رابطه با عرضه این محصول با ساز و کارهای مشخص در بورس اتخاذ نشده است.

در پایان گفتنی است که، برخی مسئولین دلیل توقف عرضه نفت در بورس را ایجاد زمینه سو استفاده و رانت خواری ذکر کرده و از این موضوع اظهار نگرانی کرده اند. اما مگر نه این است که در بازار سازمان یافته با قوانین و ساز وکارهای مشخص رانت از بین می رود و تعادل عرضه و تقاضا قیمت محصولات را تعیین می کند؟ با این توصیفات به نظر می رسد مسئولین این طرح نیمه کاره را که می تواند به قدرت گرفتن بازارهای ایران در مقایسه با دیگر کشورها بیافزاید، با بهانه تراشی های مختلف به حال خود رها کرده اند.