پرویز محمدی*

بازار جهانی طلا، ساختار پیچیده و نظام‌مندی دارد که عوامل متعدد بسیاری همچون، نرخ بهره فدرال‌رزرو امریکا، قیمت نفت، تقاضای فیزیکی، ارزش دلار، عوامل ژئوپلتیک، بازار بورس و رشد اقتصادی کشورهای بزرگ، در نوسانات این بازار مهم دخیل هستند. برای بررسی و شناخت این بازار و پیش‌بینی روند قیمت‌ها، می‌بایست تمامی عوامل تاثیرگذار در این بازار را به خوبی شناخت و رصد کرد.

از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. دلار. طلا کالایی است که به دلار معامله می‌شود و با افزایش ارزش دلار رابطه معکوس دارد؛ چراکه وقتی ارزش دلار صعود می‌کند، طلا برای دارندگان دیگر ارزها گران‌تر تمام می‌شود و این موضوع منجر به کاهش تقاضا و قیمت این فلز رنگین می‌شود. از طرف دیگر سیاست‌های انبساطی امریکا موجب کاهش ارزش دلار و افزایش قیمت طلا می‌شود.

2.نرخ‌های بهره. نظر عمومی فعالان بازار این بوده که افزایش نرخ بهره به ضرر طلا است، زیرا دلیلی به سرمایه‌گذاران می‌دهد تا پول خود را از بازار طلا به بازارهای سهام منتقل کنند؛ اما با نگاهی دقیق می‌توان دریافت که افزایش نرخ بهره لزوما موجب کاهش قیمت طلا نمی‌شود؛ همانطور که دیدیم با وجود افزایش نرخ بهره در 16 دسامبر 2015، پس از کاهش موقتی دوباره طلا افت قیمت خود را جبران کرد و ثابت کرد که عوامل مهمتری درنوسانات این فلز زرد دخیل هستند.

3.تقاضای فیزیکی. حضور کشورهای بزرگی همچون هند و چین در بازارهای جهانی طلا و افزایش مقدار خرید آنها موجب تقویت قیمت طلا می‌شود. پیشرفت اقتصادی دوکشور هند وچین این امکان را به آنها می‌دهد تا با سرمایه بیشتری به بازار طلا وارد شوند. هرچه که مازاد تجاری این دو کشور و فضای رقابتی آنهاد با امریکا و اروپا بیشتر باشد، تقاضا برای خرید طلا بیشتر می‌شود.

4.نفت. نفت از جمله کالاهای استراتژیکی است که رابطه آن با بازار طلا دوگانه است. برخی از تحلیلگران بر این باور هستند که اگر کاهش قیمت نفت ناشی از کاهش تقاضا در این بازار باشد، ممکن است سرمایه‌گذاران بازار نفت به سمت بازار طلا به عنوان پناهگاهی امن روی بیاورند و این افزایش تقاضا موجب افزایش قیمت طلا شود. از طرف دیگر روند نزولی قیمت نفت در بازارهای بین‌المللی تاثیر منفی بر قیمت سایر کالاهای راهبردی به خصوص طلا خواهد داشت. با کاهش تقاضای نفت و افزایش تولید و مازاد عرضه، قیمت مواد اولیه در سطح جهان کاهش می‌یابد و در نتیجه وقتی افزایش قیمت‌ها محتمل نباشد، تقاضایی برای طلا به منظور پوشش ریسک افزایش قیمت‌ها وجود نخواهد داشت.

5.بازار سهام. وقتی بازار سهام دچار نوسانات شدید می‌شود، ریسک سرمایه‌گذاری در آنها افزایش می‌یابد. طبیعتا نوسانات شدید در هر بازاری باعث بی‌ثباتی آن بازار می‌شود. اکثر سرمایه‌گذاران این وضعیت را مطلوب نمی‌دانند؛ چراکه حاصل سرمایه‌گذاری در چنین بازارهایی اغلب زیان‌آور است. در شرایط نابسامانی بازارهای بورس، سرمایه‌گذاران برای فرار از ریسک ناشی از نوسانات، سرمایه‌های خود را به بازارهای امن‌تری همچون بازار فلزات گرانبها و به خصوص بازار طلا می‌برند. با ورود این سرمایه‌ها به بازار طلا، تقاضا و به‌تبع آن قیمت این فلز افزایش می‌یابد.

6.عوامل ژئوپلتیک. ناآرامی‌های ژئوپلتیک که منجر به تنش‌های سیاسی و بروز جنگ‌‌های منطقه‌ای می‌شود، از جمله عوامل تاثیرگذار بر قیمت طلا هستند. این عوامل با ایجاد تقاضا برای پناه مطمئن سرمایه به صعود قیمت طلا کمک می‌کنند. در شرایط بحرانی سرمایه‌داران برای حفظ ارزش دارایی‌شان به سمت بازار طلا کشیده می‌شوند.

7.رشد اقتصادی کشورهای بزرگ. رشد اقتصادی کشورهای بزرگ با قیمت طلا رابطه معکوس دارد. وقتی رشد اقتصادی این کشورها افزایش یابد، بازار بورس رقیب بازار طلا می‌شود و از تقاضا و در نتیجه قیمت طلا کاسته می‌شود. از طرف دیگر با کند شدن رشد اقتصادی این کشورها، بازارهای مالی آنها دچار تزلزل شده و منجر به رشد چرخش پول در بازار طلا و افزایش قیمت می‌شود.

البته با شناخت تمامی عوامل اثرگذار بر بازار طلا، باز هم نمی‌توان قطع به یقین روند این بازار عجیب و فریبنده را پیش‌بینی کرد، چرا که در کنار تمامی عوامل گفته شده، عاملی نامرئی وجود دارد که پشت پرده نوسانات قیمت انس جهانی قرار دارد. فعالانی که تجربه کافی در این بازار دارند، می‌دانند که در بسیاری موارد گردانندگان اصلی این بازار بزرگ، با توجه به حجم خرید و فروش‌های انجام شده در بازار، اقدام به دستکاری قیمت‌ها کرده و با ایجاد نوسانات عمدی و ایجاد جو روانی، ضررهای هنگفتی به سرمایه‌داران وارد کرده و سودهای بسیاری کسب می‌کنند. متاسفانه کنترل بازار انس در دستان سیاستمداران و سرمایه‌داران اقتصادهای بزرگی همچون امریکاست و نوسانات اصلی این بازار و سایر بازارهای بین‌المللی مالی براساس سیاست‌های آنها برنامه‌ریزی می‌شود.

* کارشناس ارشد بازار طلا