• چندین سالی که قیمت نفت بیش از صد دلار باقی مانده بود، انگیزه سرمایه گذاری در منابع انرژی جایگزین به شدت افزایش یافت.

  • به گزارش گروه تلکس شانا به نقل از روزنامه شرق، در نتیجه، روند پژوهش در انرژی های تجدیدپذیر و پاک، شتاب فراوان گرفت. همین پژوهش ها به نوبه خود باعث افزایش چشمگیر سرعت پیشرفت فناوری در این حوزه شد.
    برخی اقتصاددانان پیش بینی کرده بودند که اگر قیمت نفت صددلاری برای یک دهه ادامه یابد، هزینه تولید انرژی از منابع تجدیدپذیر به گونه ای کاهش خواهد یافت که رسما «پایان دوره نفت» را رقم خواهد زد. برخی صاحب نظران حتی بر این باور بودند که یکی از انگیزه های ایجاد بحران ساختگی در ارتباط با انرژی هسته ای در ایران و دمیدن در آن به مدت یک دهه، بالانگاه داشتن مصنوعی قیمت نفت بود و پیش بینی کرده بودند که پس از آن شاهد «سقوط بزرگ در قیمت نفت» خواهیم بود.
    دقت بفرمایید که «پایان دوره نفت» به معنای پایان منابع نفت یا توقف تولید نفت نیست بلکه به این معناست که نفت اهمیت خود را به عنوان یک متغیر مهم اقتصادی از دست بدهد. چه بسا هنوز زغال سنگ تولید و مصرف می شود اما این محصول سا ل هاست که نقش و تاثیرگذاری جدی خود در اقتصاد جهانی را از دست داده است. اطلاعات منتشرشده توسط اکونومیست نشان می دهد سرمایه گذاری در انرژی های نو با رشدی شش برابری نسبت به سال ٢٠٠٤ به ٢٧٠ میلیارد دلار در سال ٢٠١٤ رسیده است.
    جالب است که بخش بزرگی از این سرمایه گذاری ها توسط کشورهای درحال توسعه انجام می شود؛ بنابراین نباید به اشتباه تصور کنیم که اگر کشورهای پیشرفته در آینده ای نه چندان دور نفت ایران را نخریدند، می توانیم به کشورهای درحال توسعه به عنوان خریداران بعدی فکر کنیم؛ اما دوره قیمت نفت بیش از صد دلار، گذشت و پیش بینی «سقوط بزرگ در قیمت نفت» محقق شد.
    باید توجه داشته باشیم که این سقوط قیمتی، درست در زمانی روی می دهد که تولید نفت در چندین کشور مهم صادرکننده بسیار کمتر از ظرفیت تولید اسمی آنهاست. دست کم تولید ایران، عراق، سوریه و لیبی درحال حاضر بسیار کمتر از ظرفیت اسمی آنهاست. این امر نشان می دهد که تفاوت بسیار بزرگی میان این «سقوط بزرگ» و سقوط های قبلی قیمت نفت وجود دارد. این سقوط جدید نه به علت نوسانات گذرا در عرضه نفت یا کاهش تقاضای انرژی، بلکه به علت تغییر بنیادین قواعد بازار جهانی انرژی است.
    به بیانی دیگر، این سقوط را امید صعودی جدی نیست! بی شک، این تحول شگرف به زودی تغییرات بزرگی را در معادلات بین المللی رقم خواهد زد. اگر هنوز شک دارید که «پایان دوره نفت» واقعا فرا رسیده، با کمی دقت بیشتر در رفتارهای کشورهایی مانند آمریکا که بنا دارند سکان دار دوره عبور از نفت باشند، این شک تان برطرف خواهد شد. برای نمونه کاخ سفید چند روز پیش (چهارم فوریه یا ١٥ بهمن) اعلام کرد که اوباما در حال تهیه پیشنهادی برای اعمال مالیات ١٠دلاری برای هر بشکه نفت در آمریکاست. این خبر یعنی اینکه دولت آمریکا قصد دارد با افزایش محدود و مصنوعی قیمت نفت و اختصاص آن به توسعه انرژی های پاک، ضربه نهایی را به اقتصاد متکی بر نفت وارد کرده، موازنه شکننده هزینه را به نفع انرژی های پاک برهم بزند و «سقوط بزرگ» را تثبیت کند.
    امضای توافق نامه زیست محیطی در پاریس پس از سال ها مقاومت از طرف آمریکا، هم مهر تایید دیگری است بر شروع یک تحول بزرگ. کشور ما که اقتصاد و فرهنگش بیش از صد سال است که عمیقا با درآمدهای نفتی گره خورده است باید به شدت و در تمام ابعاد به این تحول یا تهدید بیرونی واکنش نشان دهد. این تحول بنیادین، تمامی اجزای اقتصاد کشور را به شدت متاثر خواهد کرد. در این شرایط جدید کاملامی توان پیش بینی کرد که دولت نتواند به چیزی فراتر از پرداخت حقوق بدنه متورم خود و یارانه ها فکر کند. این به معنای یک تحول عظیم اقتصادی در کشور است که واکنشی درخور را می طلبد. احتمالادر این شرایط، کوچک سازی و چابک سازی دولت اولویت و فوریت بسیار بالایی پیدا می کند.
    احتمالانیاز است رفتار دولت با بخش خصوصی به سرعت دچار تحولی بزرگ شود. در یک کلام، لازمه عملکرد سازمان های دولتی و خصوصی، جنب وجوشی بی سابقه است. البته آشکار است که پیامدهای این تحول فقط به ابعاد اقتصادی خلاصه نمی شود؛ احتمالاامواج سیاسی، امنیتی و اجتماعی آن، جدی خواهند بود.
    سیدکامران باقری