اقتصادنیوز نوشت: آیا تنها دو بخش صنعتی «ساختمان» و «خودرو» هرکدام با سهم‌های حدود 9 و سه درصد از تولید ناخالص داخلی می‌توانند رشد اقتصادی کشور را احیا کنند؟ آیا صنایع ایران حوزه‌های دست‌نخورده یا کمتر دیده‌شده‌ای ندارد که بتوان به اثرگذاری آنها بر رشد اقتصادی کشور در آینده امیدوار بود؟
 

آبان‌ماه سال گذشته بود که رئیس سازمان فناوری اطلاعات کشور در گفت‌وگویی آمارهایی ارائه و سخنانی بیان کرد که نشان می‌داد در آینده باید منتظر ظهور صنایع جدید و اثرگذاری بیشتر صنایع کمتر دیده‌شده اقتصاد ایران بود.

نصرالله جهانگرد گفته بود: «برآورد ما این است که مردم به طور سرانه بیش از 100 دلار خرج ابزارهای الکترونیکی چون کامپیوتر، گوشی تلفن همراه، لپ‌تاپ، مانیتور و تلویزیون می‌کنند. اگر این عدد را ضربدر تعداد جمعیت کشورمان کنیم متوجه خواهیم شد که بالغ بر هفت تا هشت میلیارد دلار تنها بازار ابزارهای الکترونیکی را در کشور داریم. حالا اگر هزینه سرانه تلفن ثابت و تلفن همراه را هم محاسبه کنیم متوجه خواهیم شد که تا چه میزان سهم فناوری اطلاعات در اقتصاد ایران در حال رشد است.»

این مقام مسوول به انتشار گزارشی از بخش برنامه‌ریزی برنامه ششم توسعه اشاره کرده بود که به گفته وی، این گزارش نشان می‌داد در میان 9 بخش اقتصادی کشور در پنج برنامه توسعه، بالاترین میزان رشد در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات بوده است. او تصریح کرده بود: «در این مدت به طور متوسط 20 درصد رشد در این حوزه داشته‌ایم. یقیناً در برنامه ششم هم بالاترین رشد صنایع برای بخش ارتباطات و فناوری است.» اما این ادعا تنها مربوط به اقتصاد ایران نیست.

طبق سخنان جهانگرد، «بررسی‌ها نشان می‌دهد از 10 قطب برتر اقتصادی جهان که شامل بنگاه‌های اقتصادی و افراد نیز می‌شود، هر سال نسبت کسانی که متکی به دانش‌های نوین هستند بیشتر می‌شود. در میان شرکت‌ها به تدریج از شرکت‌های بانکی و صنایع در بخش نفت کاسته می‌شود و به شرکت‌های فعال در حوزه IT و خدمات افزوده می‌شود.» این سخنان در حالی بیان می‌شود که گزارش اخیر موسسه مالی «کردیت سوئیس» از نقشه توزیع ثروت در جهان نیز نشان می‌دهد کشورهای صاحب تکنولوژی در آمریکا و اروپا همچنان جزو ثروتمندترین‌ها هستند و به‌طور مشخص کشورهایی که به فناوری‌های پیشرفته مجهز شده‌اند، سهم بیشتری از ثروت را به خود اختصاص داده‌اند.

با وجود اهمیت این بخش اما ایران در سال 2014 در ارزیابی سازمان جهانی مالکیت فکری از فعالیت‌های نوآورانه، در میان 143 کشور، در جایگاه 120 قرار دارد. این جایگاه یک سال قبل از آن 113 بود. با این حال به نظر می‌رسد اقتصاد ایران به صورت جدی به این بخش دلبسته است. یکی از علل این امیدواری را جهانگرد این‌طور بیان کرده است: «فناوری از بهترین ابزارهای گریز از رکود، ورود به بازار جدید اشتغال و سرویس‌ها و خدمات جدیدتر محسوب می‌شود و همه این اقلام می‌توانند ثروت‌آفرینی کنند.

ارزش افزوده محصولات بخش فناوری به میزانی است که برای مثال اگر درگذشته فعالیتی به روش سنتی با هزینه 100 واحد به اجرا درمی‌آمد، به شرط دسترسی به فناوری با هزینه یک الی دو واحد انجام می‌شود.» اما آیا در عمل ایران می‌تواند از چنین پتانسیل‌هایی برای بهبود رشد اقتصادی خود بهره ببرد؟ اصلاً امکان‌پذیر است صنایعی که تا امروز پیشران اشتغال و رشد اقتصاد ایران نبوده‌اند، در آینده پیشران شوند؟ نقش علم و دانش در صنایع آینده چگونه خواهد شد و آیا ممکن است نقش دانش بر سرمایه پیشی بگیرد؟ و در کنار این بخش، در مجموع صنایع آینده‌دار برای حرکت درآوردن رشد اقتصادی ایران کدام صنایع می‌توانند باشند؟