حدود 35 درصد از بودجه کشور در سال 96 وابسته به درآمدهای نفتی است و همین مسئله می تواند تحقق ارقام مندرج در بودجه کشور را، متناسب با کاهش یا افزایش قیمت هر بشکه نفت در بازارهای جهانی، تحت تاثیر قرار دهد.

 

 وابستگی بودجه دولت به نفت در سال 96 نسبت به سال 95 بیشتر شده است. در حالی که در سال 95، تنها 25 درصد از منابع عمومی بودجه دولت وابسته به درآمدهای نفتی بود، این رقم در سال 95 به حدود 36 درصد رسیده است که این مسئله ناشی از عوامل سه گانه سطح تولید و صادرات، نرخ برابری ارز و پیش بینی قیمت نفت بوده است.  اما مسئله اساسی این است که قیمت نفت یک عامل برونزا و خارج از کنترل دولت محسوب می شود و به همین دلیل تکانه های قیمتی آن می تواند، اقتصاد کشور را دچار نوسانات بودجه ای کند.

 

علت افزایش درآمدهای نفتی در بودجه سال 96 نسبت به سال 95 ناشی از سه عامل بوده است: نخست آن که صادرات نفتی از 2.36میلیون بشکه نفت در سال 95 به 2.53 میلیون بشکه نفت در سال 96 رسیده است. دلیل دوم نرخ تسعیر ارز در بودجه دولت است. در حالی که در سال 95 نرخ برابری دلار در بودجه 3000 تومان در نظر گرفته شده است، این نرخ در سال 96 به 3300 تومان افزایش یافته است و دلیل سوم این است که قیمت هر بشکه نفت در قانون بودجه سال 95، 40 دلار برآورد شده است در حالیکه این رقم در  بودجه سال 96 به 55 دلار افزایش یافته است. سه عامل فوق منجر به این شده است که حجم درآمدهای نفتی در بودجه عمومی دولت از 75 هزار میلیارد تومان در قانون بودجه سال 95 به 111 هزار میلیارد تومان در سال 96 برسد. 

 

قیمت نفت اوپک در حال حاضر حدود 49 دلار است و بر همین اساس، در پایین ترین سطوح خود در سه ماهه گذشته به سر می برد و این مسئله از آن جهت در کانون توجه قرار می گیرد که بر اساس پیش بینی های صورت گرفته از سوی دولت، قیمت هر بشکه نفت خام برای بودجه سال 96، 55 دلار در نظر گرفته شده است و این یک زنگ خطر برای دولت در تحقق درآمدهای پیش بینی شده اش برای سال 96 است. 

 

بر اساس گزارش "دورنمای بازار نفت در سال 2017" که از سوی مرکز پژوهش¬های مجلس منتشر شده است، قیمت در نظر گرفته شده از سوی دولت در  بودجه سال 96 نسبت به قیمت برآوردی در بودجه سایر کشورهای صادرکننده، بالاتر است. به طور مثال قزاقستان نفت بشکه‌ای ۴۰ دلاری، عراق ۴۵ دلاری، کانادا ۳۶ تا ۴۳ دلاری، روسیه ۴۰ دلاری، قطر ۴۵ تا ۴۹ دلاری را برای بودجه سال ۲۰۱۷ میلادی گنجانده اند. با این وجود ایران گران قیمت ترین نفت را برای بودجه سال ۱۳۹۶ پیش بینی کرده است.

 

همچنین پیش بینی صندوق بین المللی پول از متوسط قیمت سه نوع نفت خام برنت، وست تگزاس اینترمدیت و دوبی تا قبل از توافق نفتی اخیر و پس از آن به ترتیب معادل 50.6  و 51.2 دلار در نظر گرفته است و همچنین از آن جایی که قیمت سبد نفتی اوپک و ایران حداقل1 الی 2 دلار کمتر از نفت برنت است، در نظر گرفتن قیمت 55 دلار برای هر بشکه نفت خام، از بیش برآوردی برخوردار بوده و درآمدهای نفتی دولت را در صورت تحقق سایر شرایط مربوط به نرخ ارز و میزان صادرات نفت، می تواند با چالش مواجه سازد.

 

بنابر محاسبات صورت گرفته، بر اساس ارقام مندرج در بودجه سال 96 به ازای هر یک دلار کاهش در قیمت نفت، درآمدهای دولت به میزان 2 هزار میلیارد تومان کاهش می یابد و از آن جایی که رقم فعلی هر بشکه نفت خام حدود 6 دلار کمتر از رقم پیش بینی شده در بودجه است، 12 هزار میلیارد تومان از درآمدهای دولت با فرض ثبات شرایط فعلی محقق نمی شود. 

 

خاطر نشان می شود که  قیمت هر بشکه نفت خام در بازارهای جهانی در سال گذشته به کمتر از 40 دلار رسیده بود و با تصمیم ماه نوامبر اعضای اوپک و تعهد به کاهش تولید 1.2 میلیون بشکه ای تولید، قیمت ها به بیش از 50 دلار صعود کرد. این در حالی بود که اعضای خارج از اوپک نظیر روسیه نیز تعهد به کاهش تولید را اعلام کردند. اما در دو هفته گذشته قیمت هر بشکه نفت خام روند نزولی یافته است و در حال حاضر به حدود کمتر از 50 دلار رسیده است. افزایش تولید نفت در آمریکا و افزایش دکل های شرکت شیل و همچنین وجود خبرهایی مبنی بر این که دو بندر نفتی کلیدی لیبی به زودی تحت کنترل دولت این کشور در می‌آید؛ باعث شده است تا سیگنال های افزایش تولید و کاهش قیمت به بازار ارسال شود.

تابناک