روزنامه دنیای اقتصاد- سلیمان کرمی: شاخص کل بورس تهران هفته گذشته رشد 2/ 1 درصدی را تجربه کرد. به این ترتیب بورس برای ششمین هفته متوالی در مسیر صعودی قرار داشت. فضای سیاسی کشور همان‌طور که به عمومیت جامعه رخنه کرده اثرات محسوس خود را در بورس تهران نیز گذاشته است. در نتیجه سایر عوامل بنیادی بعضا در مقابل این ریسک سیستماتیک رنگ باخته و اجازه خودنمایی پیدا نمی‌کنند.

همراه با سوق نقدینگی از سوی معامله‌گران حقیقی به سمت بورس، شاخص رشدهای ملایم و مداومی را تجربه کرد. جهش‌های قیمتی در نمادهای کوچک‌تر نتیجه توجه عمده معامله‌گران بازار به این نمادها بوده است. در این میان نمادهای شرکت‌های بزرگ بورس بعضا با نوسانات اندکی مواجه شده و بیشتر در نقش حامی شاخص کل برآمده‌اند. در این خصوص می‌توان به فعالیت قابل توجه حقوقی‌ها طی روزهای اخیر در نماد «فارس» اشاره کرد. در حالی‌که آخرین معاملات این دسته از نمادها حتی در قیمت‌های کمتر از صفر تابلو (با افت مواجه شده‌اند) بسته شده بود اما رشد قیمت پایانی با حجم معاملات در قیمت‌های بالاتر از صفر تابلو اثر خود را در شاخص کل می‌گذاشت.

فضای پیش از انتخاباتی بورس احتمال ورود نقدینگی را تقویت کرده بود با این حال این نقدینگی عمدتا به سمت نمادهای کوچک‌تر حرکت کرد. در این میان نمادهای بازار پایه‌ای و همچنین نمادهای کوچک‌تر بورسی و فرابورسی در کانون توجه بورس‌بازان قرار گرفت. علت کوچ نقدینگی به سمت نمادهای کوچک‌تر بازار را می‌توان در فشار عوامل بنیادی بر سودآوری شرکت‌های بزرگ بورسی به خصوص کالایی‌ها عنوان کرد. در این شرایط صنایع بزرگی که پتانسیل ایجاد یک رالی صعودی را داشتند نیز بعضا با ورود حجم عظیمی از نقدینگی با جهش قیمتی مواجه می‌شدند. رشد این نمادهای بزرگ زیرمجموعه این صنایع عاملی برای خروج شاخص از مسیر کم‌نوسان و ثبت رشد بیش از میانگین تغییرات روزانه شاخص مطابق با حرکت نماگر سهام در هفته‌‌های اخیر می‌شد. در این خصوص می‌توان به جهش شاخص در آخرین روز معاملاتی فروردین و همچنین روز شنبه هفته گذشته اشاره کرد. برای پیش‌بینی ادامه مسیر حرکتی شاخص در هفته‌های آتی نیازمند در نظر گرفتن عوامل بنیادی و قدرت پول در نمادهای مختلف بازار است. در این میان فضای سیاسی کشور می‌تواند به‌عنوان یک عامل سیستماتیک برای کل بورس عمل کرده و بر دیگر عوامل غلبه کند.

حاکمیت فضای سیاسی بر بازارها

گرچه عوامل بنیادی در قیمت سهام اثرگذار هستند اما در شرایط کنونی به نظر می‌رسد مهم‌ترین عامل، سیگنال‌های سیاسی به بازارهای داخلی است. سه هفته مانده به انتخابات ریاست جمهوری، جبهه‌گیری‌های سیاسی در کل کشور مشاهده می‌شود. در این میان اظهار نظر نامزدهای انتخاباتی نیز تصویری از آینده اقتصادی کشور با انتخاب این نامزد احتمالی به وجود می‌آورد. برخی از اظهار نظرهای غیر کارشناسی گرچه مطلوب خاطر عموم جامعه باشد اما کارشناسان اقتصادی و بورسی کاملا به این وعده‌های غیرمنطقی واکنش نشان می‌دهند. اظهارات غیر کارشناسی درخصوص وضعیت اقتصادی کشور و اعلام برنامه‌ها برای بهبود شرایط اقتصادی حکایت از بی‌برنامگی و عدم اطلاع وضعیت کلان متغیرهای کشور دارد. بالا بردن سطح یارانه‌ها گرچه ممکن است به مذاق عموم جامعه خوش آید و برای کاندیدای انتخابات رای به همراه داشته باشد اما از نگاه یک کارشناس اقتصادی اعلام این برنامه یک هشدار در وضعیت اقتصادی محسوب می‌شود.

نبود منابع، در نظر گرفتن اثر تزریق نقدینگی به اقتصاد کشور بدون در نظر گرفتن رشد قابل توجه پایه پولی و آثار تورمی پس از آن از جمله این موارد است. در شرایط کنونی سایر کاندیداها به نقد دولت کنونی و وضعیت اقتصادی کنونی کشور پرداخته در حالی‌که برنامه‌های اعلامی آنها به نبود دید کافی در این خصوص اشاره دارد. بر این اساس انتخاب این نامزدها در انتخابات پیش رو و حتی نشانه‌هایی از گرایش عموم جامعه به سمت این کاندیداها می‌تواند اثرات منفی خود را در بورس تهران داشته باشد.

درخصوص سایر برنامه کاندیداها درباره مسائل اقتصادی بعضا به رشدهای عجیب اقتصادی، درآمد مردم و اشتغال‌زایی اشاره می‌شود. این موارد یادآور سیاست‌های دولت‌های قبلی است. آنها نیز بعضا به دنبال بهبود وضعیت اقتصاد و ایجاد اشتغال، دستور احداث مجتمع‌های تولیدی با عدم توجیه اقتصادی را دادند که نمود آن در شرایط کنونی مشاهده می‌شود. در این خصوص می‌توان به مجوز‌های خوراک گازی برای واحدهای اوره‌ساز در دولت قبل اشاره کرد که مدیران کنونی نفت با مشاهده وضعیت اوره در بازار جهانی و عدم توجیه اقتصادی این طرح‌ها را باطل کرده و به سمت طرح‌های منطقی‌تر سوق داده‌اند.

نمونه این فعالیت‌های شتاب‌زده و غیرکارشناسی به وفور در کشور ما وجود دارد. اینها مواردی است که فعالان بورسی به آن توجه دارند و بیش از آنکه به دنبال صعود روی بال تورم‌های افسار‌گسیخته باشند در‌صدد کسب‌ سودهای واقعی با بهبود بنیادی وضعیت اقتصادی کشور هستند. فضای سیاسی کشور در شرایط کنونی و همچنین تصمیم‌گیری‌های بین‌المللی در حوزه سیاسی مانند امضای طرح لغو تحریم‌های کشورمان که باید از سوی ریاست جمهوری آمریکا در روزهای پیش از انتخابات امضا شود، مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر بورس تهران خواهند بود.

این عامل خود تعیین‌کننده روند حرکتی نقدینگی در بورس و همچنین تغییرات احتمالی نرخ دلار در هفته‌های آتی قبل و همچنین پس از اعلام نتایج نهایی انتخابات است. بر این اساس دو عامل اثرگذار نرخ دلار و از آن مهم‌تر مسیر نقدینگی (در هفته‌های اخیر مهم‌ترین عامل نوسانات قیمت سهام قدرت پول بوده است) نیز چشم به فضای سیاسی کشور دوخته‌اند.