محبوبه مغاني: نوسان‌هاي بورس تهران در سال 91 با دستيابي به بازدهي قابل توجهي همراه شد تا اين امر خوش‌بيني معامله‌گران براي افزايش سودآوري در سال 92 را به دنبال داشته باشد. هرچند فعاليت بورس تهران در فروردين ماه 91 بازدهي 5 درصدي را براي فعالانش رقم زد؛ اما ركود بازار همزمان با فصل مجامع زيان بيش از 9 درصدي را براي سرمايه‌گذاران به دنبال داشت.
 در گير و دار اين زيان بود که نرخ ارز با تغييرات قابل توجه، بازار سرمايه را با چرخش ناگهاني تا پايان سال 91 مواجه ساخت.
در اين ميان برخي از فعالان بازار سرمايه بر اين باور بودند که افزايش نرخ ارزهاي خارجي نسبت به ريال، به معناي ارزش افزوده اقتصادي نيست و از آن 
مي‌توان تنها به عنوان شناسايي سود حسابداري ياد کرد. اکنون با پشت سر گذاشتن سال 91 و قدم نهادن به سال 92 و نامگذاري آن از سوي مقام معظم رهبري به سال «حماسه سياسي و حماسه اقتصادي» چشم‌انداز بورس در سال جديد دغدغه اصلي سهامداران است که در گفت‌وگو با كارشناسان بازار سرمايه به آن پرداخته شده است.
بورس؛ بازار پيش‌بيني‌ها
مديرعامل شركت سينا فرآيند نيرو در تحليل خود از پيش‌بيني شرايط بورس در سال 92، معتقد است: براي بررسي صحيح وکامل تهديد‌ها و فرصت‌هاي بورس در سال 1392 ابتدا بايد بدانيم چه مواردي تهديد و چه موضوعاتي، شرايط و فرصت انتفاع در بورس را به وجود مي‌آورد كه مهم‌ترين دسته‌بندي اين مطلب شامل ريسک‌هاي سيستماتيک و همچنين غيرسيستماتيک بازارهاي سرمايه مي‌شود.
ابراهيم نوايي با بيان اينکه اين حرفه از بالاترين ريسک و بازده در ميان فعاليت‌هاي اقتصادي برخوردار است، اظهار كرد: گاهي اخبار بسيار خنثي يا کم اهميت باعث نوساناتي غير‌منتظره در اين بازار مي‌شود؛ مساله‌اي كه سبب شده است تا فعالان در اين عرصه هيچ‌گاه خود را در آرامش و امنيت اقتصادي، احساس نکنند. 
نوايي از بورس به عنوان بازار پيش‌بيني‌ها ياد کرد و گفت: بر اين اساس حتي سونامي، زلزله (حوادثي كه به ظاهر ربطي به بورس ندارد)، سفر يک فرد سياسي در بازار مالي و بورس يک کشور و حتي منطقه تاثير‌گذار است؛ بنابراين فردي مي‌تواند در اين بازار موفق شود که با برخورداري از قوه پيش‌بيني قوي‌تر قادر باشد از کوچک‌ترين نشانه‌اي مسير و جهت بازار را تشخيص دهد.
اين كارشناس بازار سرمايه براي بررسي بازار در سال 92 نگاهي کوتاه به شرايط بازار طي يک سال گذشته انداخت و يادآور شد: بازار در نيمه اول سال به طور معمول به دليل فصل مجامع شرايط رشدي را تجربه مي‌كند اما شايد سال 1391 از معدود سال‌هايي بود که به دليل تهديدهاي اقتصادي، در نيمه اول سال شاهد روندي نزولي بوديم و بيشتر فعالان بورس را با زيان‌هاي هنگفتي مواجه ساخت تا جايي که کمتر کسي در اين دوره توانست بازدهي در حد اوراق مشارکت را کسب کند.
وي ادامه داد: در اواخر نيمه اول سال و همزمان با آماده شدن گزارش‌هاي شش ماهه شرکت‌هاي بورسي، كارشناسان متوجه تاثير تغييرات نرخ ارز بر صورت‌هاي مالي شدند؛ به طوري که رشد چشمگير اين گزارش‌هاي مالي بازار را به واکنش‌هاي شديدي وادار کرد و جهش بازار طي فصل پاييز، سال 1391 را به سالي طلايي براي فعالان اين عرصه تبديل کرد؛ شرايطي که کم و بيش در سه ماه پاياني سال گذشته نيز ادامه داشت. 
اقتصاد جهاني در سال 92
اين كارشناس بازار سرمايه با اشاره به اقتصاد جهاني در سال 92، گفت: روند بهبود اقتصاد جهاني در سال 2013 و پيش‌بيني رشد 7 درصدي براي اقتصاد چين به عنوان موتور محرکه اقتصاد دنيا، مي‌تواند طليعه چرخش اقتصاد به سوي بهبود را نمايان سازد؛ البته نمي‌توان از مشکلات اقتصادي کشور‌هاي اروپايي و بدهي‌هاي کشور‌هاي سرمايه‌داري غافل بود؛ مساله‌اي که مي‌تواند تا حدودي حرکت موتور اقتصاد جهاني را با كندي مواجه سازد. در اين ميان تنش‌هاي سياسي موجود در جهان نيز مي‌تواند عاملي در جهت رکود مجدد اقتصاد جهاني تلقي شود. 
وي با اظهار اميدواري از به حداقل رسيدن تنش‌هاي جهاني در پي ثبات اقتصادي تصريح کرد: انتخابات انجام شده سال گذشته در بيشتر کشور‌ها و تغيير در سلايق انتخاب‌کنندگان اين دگرگوني در نگرش را کاملا تاييد مي‌کند، مساله‌اي که منجر شده تا سياستمداران در عرصه جهاني موفقيت خود را در آرامش اقتصادي جغرافياي سياسي حوزه فعاليت‌شان جست‌وجو‌ کنند.
مديرعامل شركت سينا فرآيند نيرو با تاکيد بر لزوم دقت و توجه در بررسي پارامترهاي موثر بر حرکت و روند بازار بورس ايران، اظهار كرد: در اين ميان مهم‌ترين موضوعي که براي بورس مي‌تواند در سال 1392 مطرح باشد، برگزاري انتخابات رياست جمهوري سال آينده و برنامه‌هاي اقتصادي فرد منتخب است.
به گفته وي ميزان آشنايي منتخب مردم با مشکلات اقتصادي کشور و ارائه راهکارهاي عملي‌تري براي حل آن، اميد به رشد اقتصادي جامعه و توليدكنندگان را نزد فعالان بازار بورس افزايش مي‌دهد كه اين امر انگيزه‌اي براي سرمايه‌گذاري در اين بازار خواهد بود. 
وي ادامه داد: به عبارت روشن‌تر، بورس نمايان‌گر و نشان‌دهنده اميد فعالان اقتصادي و تصويرگر ميزان انگيزه اين گروه از جامعه براي فعاليت در عرصه‌هاي اقتصادي است؛ به هر ميزان كه اميد و انگيزه براي فعاليت نزد جامعه اقتصادي براي سرمايه‌گذاري بيشتر باشد شاهد رشد و تبادل معاملات بيشتري در بازار‌هاي سرمايه خواهيم بود.
اين كارشناس بازار سرمايه از بودجه سال 1392 نيز به عنوان موضوع قابل بحث ديگري ياد کرد و افزود: عدم تصويب به موقع بودجه در پايان سال 1391 و انتقال روند بررسي و اصلاحات آن در سال 92، اقتصاد کشور و به تبع آن بازار سرمايه را در يک انتظار سه ماهه باقي خواهد گذاشت. 
اين فعال بازار سرمايه از نحوه دريافت عوارض و هزينه‌هاي شرکت‌هاي توليدي، نرخ ارز، نرخ فروش خوراك پتروشيمي‌ها، حقوق مالكانه معادن، بودجه‌هاي عمراني، زمان آغاز مرحله دوم طرح هدفمندي يارانه‌ها و... به عنوان مواردي نام برد که بازار سرمايه ممکن است به آنها عکس‌العمل نشان دهد، بنابراين تا شفاف شدن نحوه و تاثير‌گذاري آن بر صورت‌هاي مالي شركت‌ها و عملکرد آن در بودجه سال آينده، روند بازار براي سال 92 نمي‌تواند مسيري قطعي و مشخص باشد.
وي اضافه کرد: در مجموع اين دو پارامتر، بازار سرمايه را در سه ماهه آغازين سال جاري با جو انتظار روبه‌رو ساخته و تا تعيين تکليف قطعي نمي‌توان جز نوسانات محدود، انتظار تصميم‌گيري قطعي را براي سرمايه‌گذاران متصور شد.
روند مذاکرات هسته‌اي ايران با کشور‌هاي 1+5 نيز به عنوان متغير تاثير گذار ديگر در بازار سرمايه از سوي اين کارشناس بازار سرمايه مطرح شد که نتيجه آن به همراه ساير مولفه‌هاي اقتصادي مي‌تواند بر روند بورس موثر باشد، هرچند بازار سرمايه در ماه‌هاي اخير کمتر به نتيجه اين مذاکرات و حتي افزايش تحريم‌ها توجه کرده است، اما تاثير مقطعي آن بر حرکت بازار را نمي‌توان از نظر دور داشت، به ويژه اثر آن بر نرخ ارز که باعث تشديد مجموع اين دو متغير بر بازار سرمايه مي‌شود.
به گفته نوايي، توجه به استمرار نتايج اين آرامش ايجاد شده بر صنايع کشور، باعث رشد 
«پي براي» بازار سرمايه شده و بار ديگر شرکت‌هاي صادر‌کننده را در کانون توجه‌ها قرار خواهد داد. اگر چه بايد دقت داشت که كاهش ريسك‌هاي غير‌سيستماتيك منجر به افزايش انگيزه‌ها براي سرمايه‌گذاري در صنايع و به دنبال آن ورود سرمايه در بازار سرمايه مي‌شود؛ بنابراين اين عامل قطعا افزايش پي بر اي سهام بازار سرمايه را در پي خواهد داشت كه مهم‌ترين اثر آن ايجاد جو آرامش و گسترش اطمينان نزد سرمايه‌گذاران است. وي با بيان اينکه افزايش ورود نقدينگي به بازارهاي مولد از جمله بورس، رشد آنها را تشديد مي‌كند، اظهار كرد: اين امر سبب خواهد شد تا فعاليت در بازارهاي كاذب و واسطه گري اقتصادي از رونق افتاده و زمينه سرمايه‌گذاري در بورس، شرايط خوبي را براي فعال شدن ساير صنايع به همراه آورد. اين كارشناس بازار سرمايه ياد‌آور شد: تامين مالي از مسير بورس بهترين راه جذب سرمايه‌هايي است كه سرگردان بوده و براي صنايع بسيار مورد نياز است. 
واقعي‌سازي نرخ ارز
يك پارامتر موثر بر بورس 
اين كارشناس بازار سرمايه از واقعي‌سازي نرخ ارز و ثبات آن به عنوان پارامتر موثر در پيش‌بيني روند بورس اوراق بهادار کشور در سال 1392 نام برد چرا که واقعي شدن اين نرخ کمک موثري به گسترش صادرات محصولات توليدي کشور براي رقابت در بازارهاي جهاني ايجاد مي‌کند که ايجاد اشتغال، گسترش ثروت در ميان فعالان اقتصادي، رشد و ثبات اقتصادي کشور را به همراه خواهد داشت. 
وي بر تفکيک ميان واقعي شدن نرخ ارز و عدم ثبات ارزش ريال با ساير ارزها تاکيد کرد و ادامه داد: توليد کننده شاهد نرخ‌هاي ثابت و قابل اتکايي براي تهيه مواد اوليه، هزينه توليد و فروش است، مساله‌اي که وي را قادر مي‌سازد تا براي فعاليت خود برنامه‌ريزي كند و از ثبات فعاليت اقتصادي خود اطمينان حاصل کند؛ اما نوسانات غير معمول نرخ ارز نمي‌تواند کمک موثري به توليد‌کنندگان و صادر‌کنندگان کشور و به دنبال آن بورس کشور به جاي گذارد.
وي با بيان اينکه شفافيت و روشني در جهت‌گيري برنامه‌هاي اقتصادي كشور کمک شايان و موثري به روند بورس و انتخاب اين بازار براي جذب سرمايه‌ها مي‌کند، اينگونه نتيجه‌گيري کرد: در صورت پيروي بازار‌هاي مالي ايران از ساير بازار‌هاي جهاني و همچنين کارآيي برنامه‌هاي اقتصادي فرد و تيم مورد وثوق وي در انتخابات سال 92 رياست جمهوري، مي‌تواند بورس تهران را از سه ماهه دوم به بعد سال با رشد مواجه ساخته و سرمايه‌گذاران را با اطمينان بيشتري به خود جلب كند. نوايي در پايان تاکيد کرد: تا زماني که بورس تهران از عمق و دانش کافي در تحليل و سرمايه‌گذاري بي‌بهره باشد، پارامترهاي تاثير‌گذار بر اقتصاد، به صورت تصاعدي موثر واقع شده و شاهد معاملات احساسي و بدون تحليل همراه با وقوع جهش‌ها و اصلاحات غير‌عادي قيمت‌ سهام خواهيم بود. در مواقعي آن پارامتر‌ها يا وقايع به گونه‌اي باعث جو‌هاي احساسي غير‌منتظره‌اي مي‌شود که در صورت وجود يك تفكر صحيح شايد كمتر شاهد اين چنين نوساناتي در بورس باشيم.
توجه به وجوه مشترك 
مسائل سياسي و اقتصادي 
در همين حال يك كارشناس بازار سرمايه با بيان اينكه نمي‌توانيم تاثير مسائل سياسي را بر اقتصاد کشور از نظر دور داشته باشيم، گفت: تحريم‌ها يکي از وجوه مشترک مسائل‌ سياسي و اقتصادي کشور ما در حال حاضر است که شدت و ضعف آن مي‌تواند اقتصاد شرکت‌هاي بورسي و همچنين ميزان بازده مورد انتظار سرمايه‌گذاران را در بازار مورد تاثير قرار دهد. 
همايون دارابي گفت: به طور قطع اگر مذاکرات هسته‌‌اي به توافقي حتي در سطح ضعيف منجر شود مي‌تواند خبر خوبي تلقي شود. در همين حال شرکت‌ها و سرمايه‌گذاران مي‌توانند آرامش بيشتري را انتظار داشته باشند و افق ديد سرمايه‌گذاران قدري بلندمدت‌تر خواهد شد.
اين تحليلگر بازار سهام با تاكيد بر انتخابات پيش‌رو گفت: سهم دولتي‌ها در بورس ما خيلي بالا است؛ سهام عدالت، تامين اجتماعي، صندوق‌هاي بازنشستگي کشوري و لشكري و بانک‌ها و شرکت‌هاي بيمه دولتي همه در بازار، سهم قابل ملاحظه‌‌اي دارند. اين امر موجب افزايش حساسيت بازار به تحولات اجرايي مي‌شود زيرا دور نماي تغيير مديران بيشتر نهادهاي حقوقي دولتي موجب مي‌شود تا اين نهادها از برنامه‌ريزي درازمدت و اخذ تصميم کلان خودداري کنند. در اين فضا بازار منتظر مي‌ماند تا بازيگران جديد اقتصاد کشور را در قالب رييس کل بانک مرکزي يا وزيراقتصاد جديد شناخته و در جريان برنامه‌ها و اولويت‌هاي آنها قرار گيرد. اين برنامه‌ها و اولويت‌ها تشکيل‌دهنده گروه‌هاي پيشرو آتي بازار خواهد شد.
دارابي در بخش ديگري از سخنان خود به نوسانات ارزي اشاره و تاكيد كرد: ارز موضوع مهمي براي اقتصاد کشور در سال 92 خواهد بود. زيرا تحريم‌ها همچنان موضوع مبادلات ارزي را متاثر مي‌کند و از سوي ديگر نقدينگي هم به شدت در حال افزايش است؛ اين در حالي است كه ارقامي در حدود 100هزار ميليارد تومان افزايش نقدينگي در سال 91 منتشر شده است؛ اگر فرض كنيم نقدينگي در سال 92 هم به همين ميزان 25درصد رشد کند يعني ما در انتهاي سال 125هزار ميليارد تومان نقدينگي جديد در بازار خواهيم داشت اما چون انتظار نداريم اقتصاد کشور به اين ميزان توليد جديد داشته باشد به طور حتم نقدينگي دنبال موضوعات سنتي سرمايه‌گذاري خودش نظير ارز و طلا واملاک خواهد رفت. در نهايت اقتصاد همان شرايطي را که در سال 91تجربه کرد با فراز و فرودهايي تجربه خواهد کرد. از اين رو همچنان به نظر من همان سناريوهايي که در سال 91 در بازار سهام تجربه شد در 92هم تجربه خواهد شد. 
دارابي خاطرنشان كرد: بايد توجه داشته باشيم که هر چقدر نقدينگي جذب بورس شود هم خاصيت ضدتورمي دارد و هم شرکت‌ها را از مشکلات بانکي که الان درگير آن هستند خارج مي‌کند. به نظر من بازار سال 92همچنان الگويي مشابه 91 خواهد داشت، يک فروردين داغ بعد هم يک رکود در ايام انتخابات تا ميانه پاييز و پس از آن تاثير‌پذيري از سياست‌هاي دولت جديد و متغيرهاي کلان اقتصادي قابل پيش‌بيني است.