در حاشیه محاسبه نرخ خوراک پتروشیمی ها با ارز آزاد
✍️ احسان سلطانی

🔹 وزارت نفت با اعلام این که به مدت طولانی نمی تواند به پتروشیمی ها یارانه بدهد، نرخ محاسبه خوراک پتروشیمی ها را از ارز مبادله ای به آزاد تغییر داد.
تا کنون پتروشیمی ها خوراک (مواد اولیه) را به نرخ ارز مبادله ای خریداری می کردند و تولیدات خود را به نرخ ارز آزاد به تولیدکننده پایین دستی داخلی می فروختند که به معنای فقط بین ۱۵ تا ۲۰ درصد رانت تفاوت نرخ ارز در سالهای اخیر است.
این رانت جدا از رانت خوراک و انرژی ارزان به بهای در حدود یک-سوم جهانی می باشد که هنوز هم تداوم دارد. به عبارتی بخش غالب قیمت تمام شده تولیدات پتروشیمی به بهای یک-سوم جهانی تامین می شود، اما بهای فروش آنها به بهای جهانی است.
سوال این است که اگر پتروشیمی های کشور با این حجم عظیم از رانت ورودی،‌ نظر به عدم کارآیی اقتصادی و اداره ضعیف آنها کماکان تقاضای رانت بیشتر دارند، چه توجیحی برای فعالیت و توسعه هر چه بیشتر آنها وجود دارد؟
🔹 یکی از نمایندگان عضو کمیسیون انرژی مجلس ضمن مخالفت با تامین خوراک به نرخ ارز آزاد، با توجه به رکود اقتصادی درخواست زمان و فرصت بیشتر و تجدید نظر در این خصوص داشته است. در این رابطه توجه به دو نکته زیر لازم است،
- بیش از یک دهه است که خوراک و انرژی به بهای بسیار ناچیز به پتروشیمی ها عرضه می شود و از سه سال پیش وزارت نفت در تلاش است تا بهای خوراک را بالا ببرد.
- بر طبق داده های بانک مرکزی نه تنها صنایع پتروشیمی از رکود خارج شده اند که در ۵ سال اخیر از بالاترین نرخ رشد نسبت به دیگر رشته های صنعتی برخوردار هستند.
🔹 موضوع حمایت بعضی نمایندگان مجلس از بخشش منابع و ثروتهای ملی (که متعلق به عموم مردم است) به صورت رانت و امثالهم، تازگی ندارد.
پدیده سه وجهی آهنین (Iran Triangle) که عبارت از تبانی و همکاری نمایندگان مجلس، مسئولین دولتی و ذینفعان اقتصادی در جهت کسب منافع بخشهای اقتصادی خاص است،، متاسفانه به میزان زیادی شیوع پیدا کرده است.
موضوع درهای چرخان هم (Revolving Doors) که عبارت از مهاجرت و رفت و برگشت کارکنان بخش عمومی به بخش خصوصی (مانند کسب مسئولیتهای مهم در دستگاههای دولتی و شبه خصوصی توسط نمایندگان مجلس) است، در مبارزه با فساد اهمیت زیادی دارد. تعداد نمایندگان مجلس که پس از اتمام دوره نمایندگی، پست های عالی در دولت یا بخش شبه دولتی می گیرند، از حد متعارف خارج بوده و در حال ازدیاد است.
مجلس شورای اسلامی برای بعضی از نمایندگان به محل بده و بستان و پلکان ترقی مبدل شده است.
🔹 امید است سیاستها و تدابیری از سوی بخش اعظم نمایندگان که به دنبال تامین منافع عمومی هستنذ اتخاذ شود، تا جلوی منفعت طلبی شخصی و گروهی بعضی سودجویان و فرصت طلبان بر ضد منافع ملی، گرفته شود.
🔸 باید به یاد داشت که:
رانت و فساد ملازم یکدیگرند. رانت محرک فساد است و فساد محرک رانت