امروزه خبری از نگاههای استراتژیک در بازار ایران نیست و جمله مدیران دارند هر روز را با منطق همان روز سپری می کنند؛ بیشتر تلاش می کنند با معادلات روزانه حرکت کنند تا اینکه خود را درگیر افق و یا دورنما کنند. برای آنها دورنما مه آلوده و لذا ریسکش بالاست.

این گونه روزمرگی ها ناشی از بی ثباتی در بازارها است؛ در بازارهای مالی جهان همه روزه برای کالاها، ارزها، اوراق قرضه و سهام، شاخص های متعدد نوسان (volatility index) محاسبه و اعلام می شود. در این میان معروفترین شاخص بازار سهام «CBOE Volatility Index» است که به اختصار VIX خوانده می شود و نشان دهنده میزان نوسان در بازارهای بورس آمریکاست.

میزانی که این شاخص ها بالا می روند نشان می دهد که چه میزان بی ثباتی در بازار وجود دارد. وقتی این اصل را در ایران پیاده می کنیم، می بینیم که قیمت ها نوسان ندارند، نرخ ارز نیز کم نوسان است و بعضی از متغیرهای دیگر نیز به همین ترتیب.
پرسشی که مطرح می شود این است که پس چرا رفتار راهبران و مدیران اقتصادی همانند وضعیتی است که متغیرهای کلیدی اقتصاد دارای نوسان بالایی هستند، در حالی که این طور نیست؟ به عبارت دیگر اگر شاخص نوسان را در بسیاری از متغیرهای کلیدی ایران محاسبه کنیم، به عدد بزرگی نمی رسیم. پس چرا مدیران و راهبران اقتصادی گرفتار روزمرگی شده اند؟ 
دلیل چنین مساله ای را باید در تار بودن و مه آلود بودن آینده دانست؛ یکی از دلایلی که بالا رفتن شاخص نوسان سرمایه گذاران را گرفتار طرح ها و تصمیمات کوتاه مدت می کند تار شدن آینده است. ولی علت این تار شدن در اقتصاد ایران عمدتاً عملکرد سیاست و اثر آن بر اقتصاد ایران است نه تغییرات بالا در شاخص های نوسان.
وقتی وظیفه اقتصاد در ایران سرویس دادن به سیاست باشد، هرگونه نوسان و ابهام سیاسی به حوزه های اقتصادی کشیده می شود و شرایط را برای تصمیمات نوآورانه و استراتژیک محدود می کند. 
اگر بتوان دو شاخص را در ایران محاسبه کرد، این ادعا را می توان با آمار و ارقام نیز تایید کرد؛ یکی شاخص نوسانات سیاسی و دیگری میزان تاثیر پذیری متغیرهای اقتصادی از سیاست. با محاسبه این دو شاخص می توان دید که علت ابهام های استراتژیک، نوسانات در شرایط سیاسی کشور است تا نوسان های اقتصادی. 
آنچه در این زمینه می توان نتیجه گرفت این است که متوجه باشیم که هزینه های تصمیمات سیاسی، نه تنها در حوزه سیاسی اثرگذار است، بلکه می تواند موج عدم اطمینان را در جامعه اقتصادی گسترش دهد. این تصمیمات می توانند همراه با هزینه های بسیار بزرگی برای اقتصاد باشند.

 - مرتضی ایمانی راد*