مدیر گروه بازارها و ابزارهای مالی مرکز پژوهش سازمان بورس با تشریح جایگزینی گزارش تفسیری مدیریت با ارائۀ گزارش EPS گفت: این گزارش اطلاعات کاربردی بیشتری را در اختیار سهامداران و سرمایه‌گذاران قرار خواهد داد.
 

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس،در راستای تغییر رویه‌های توقف و بازگشایی، دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت های ثبت شده نزد سازمان نیز دست خوش تغییر قرار گرفت. براساس بند 1 مادۀ 7 این دستورالعمل، ناشران پذیرفته شده ملزم هستند تا همراه صورت‌های مالی، گزارش تفسیری مدیریت نیز ارائه دهند.

میثم حامدی مدیر گروه بازارها و ابزارهای مالی مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس با توضیح درخصوص گزارش تفسیری مدیریت به سنا اعلام کرد:

پیش از پرداختن به گزارش تفسیری مدیریت، باید ماهیت تغییرات ایجاد شده در بازار و اینکه چرا از گزارش تفسیری مدیریت استفاده شد، روشن و مشخص شود. در اواخر آبان سال 95، به دلیل تقاضای عمومی فعالان و سرمایه‌گذاران مبنی بر کاهش توقف نمادها و مطالبۀ جدی مبنی بر تقویت نقدشوندگی بازار، هیئت مدیرۀ سازمان وظیفۀ بررسی وضعیت توقف نمادها در بازار و همچنین بررسی رویه‌های توقف و بازگشایی نماد در دیگر کشورها را بر عهدۀ مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی گذاشت.

طی تهیۀ گزارش‌ ابتدایی مشخص شد غالب توقف‌‌ها به دلیل تعدیل گزارش پیش‌بینی سود بوده و همچنین کشورهای دیگر رویه‌های مشخص و مدونی برای توقف نماد به‌صورت کوتاه مدت، بلند مدت و همچنین تعلیق نماد در اختیار دارند. با ارائۀ گزارش اولی به هیئت مدیرۀ سازمان، دو خط فکری الزامی بودن ارائۀ گزارش پیش‌بینی سود در کشورهای دیگر و چگونگی رویه‌ توقف و بازگشایی دیگر کشورها پیگیری شد.

بررسی ارائه گزارش پیش‌بینی سود در دیگر کشورها

طی بررسی‌های به عمل آمده مشخص شد غالب کشورها، نه تنها الزامی برای پیش‌بینی سود ندارند بلکه حتی در برخی، ارائۀ سود پیش‌بینی شده منع شده است. در کنار مطالعات بین‌الملل، انحراف سود پیش‌بینی شده در ابتدای سال مالی با سود محقق شده و همچنین تعدیل مکرر پیش‌بینی سود از جانب شرکت ها، سازمان را به این نتیجه رساند که نه تنها گزارش پیش‌بینی سود ابزاری جهت تحلیل شرکت نیست بلکه ممکن است به‌عنوان ابزاری برای دستکاری بازار نیز مورد سوء استفاده قرار گیرد.

نتایج این مطالعات در نشستی با فعالان بازار نیز مورد بررسی قرار گرفت و نظرات دربارۀ حذف گزارش پیش‌بینی سود اخذ شد. در نهایت اواخر آذر 95، پیشنهاد حذف مادۀ 16 دستورالعمل اجرایی نحوۀ انجام معاملات در بورس تهران و بند 2 مادۀ 11 دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات اوراق بهادار در فرابورس، همراه با تغییرات اساسی مصادیق اطلاعات با اهمیت و نحوۀ گزارشگری آن، به هیئت مدیرۀ سازمان ارائه شد.

با در نظر گرفتن این نکته که گزارش پیش‌بینی سود مورد توجه بازار است، مقرر شد مطالعات دیگری برای دستیابی به جایگزین‌های این گزارش نیز صورت گیرد. بررسی‌های گسترده‌ای در میان انواع کشورهای مختلف، از کشورهای توسعه یافته، در حال توسعه و کشورهایی که بازاری حدوداً مشابه بازار ایران داشتند، برای یافتن جایگزین گزارش پیش‌بینی سود صورت گرفت.

در میان این بررسی‌ها، مشخص شد تمامی ناشران پذیرفته شده در غالب کشورها، همراه با صورت‌های مالی گزارشی ارائه می‌کنند که مدیریت شرکت از طریق این گزارش تلاش می کند تا سهامداران فعلی و سرمایه‌گذاران را نسبت به وضعیت گذشته، جاری و آیندۀ شرکت مطلع سازند. در کشورهای آمریکایی مانند ایالات متحده و کانادا از این گزارش به‌عنوان گزارش بحث و تجزیه و تحلیل مدیر یا (MD&A)،غالب کشورهای اروپایی به‌عنوان تفسیر مدیریت (MC)، در کشور انگلیس از آن به گزارش بررسی وضعیت مالی و عملیاتی (OFR) و در آلمان با عنوان گزارش مدیران ذکر می‌شود.

بررسی‌های بیشتر نشان داد هیئت استانداردهای بین‌المللی حسابداری (IASB) نیز با جمع‌بندی رویه‌های غالب کشورهایی که از این گزارش استفاده می‌کردند ذیل یک گزارش واحد، از آن به‌عنوان گزارش تفسیری مدیریت ذکر کرده است. مطالعات بیشتر سازمان را به این نتیجه رساند که گزارش تفسیری مدیریت قابلیت جایگزینی با گزارش پیش‌بینی سود را دارد. لذا به منظور جلوگیری از بروز خلأ اطلاعاتی، گزارش تفسیری مدیریت که همراه صورت‌های مالی ارائه می‌شود، در دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان، الزامی شد.

توضیح بیشتر درخصوص گزارش تفسیری مدیریت

چرا صورت‌های مالی تمام اطلاعات مورد نیاز استفاده‌کنندگان برای تصمیم‌گیری را فراهم نمی‌آورند؟ چون صورت‌های مالی عمدتاً بیانگر آثار مالی رویدادهای گذشته است و معیارهای غیرمالی عملکرد، یا چشم‌اندازها و برنامه‌های آتی در آن جایی ندارند. گزارش تفسیری مدیریت یک گزارش توصیفی است که صرف نظر از ارائۀ اعداد و ارقام، زمینه‌ای را برای تفسیر وضعیت مالی، عملکرد مالی و جریان‌های نقدی واحد تجاری ایجاد می‌کند.

این گزارش فرصت را برای مدیریت شرکت فراهم می‌آورد تا به تشریح اهداف و راهبردها جهت دست‌یابی به آن اهداف بپردازد. در مجموع، گزارش تفسیری مدیریت را می‌توان داستان روایت‌گونۀ عملکرد شرکت در دوره‌های گذشته و همچنین برنامه‌های آتی شرکت جهت ایجاد تغییر در نظر گرفت. براساس شرح نهادهای بین‌المللی، گزارش تفسیری مدیریت، عنصر مهمی در اطلاع‌رسانی به بازار سرمایه و همچنین مکمل و متمم صورت‌های مالی محسوب می‌شود.

معرفی 6 کاربرد گزارش تفسیری مدیریت

از کاربرهای گزارش تفسیری مدیریت می توان کمک به درک اطلاعات گزارش شده در صورت‌های مالی،بحث و تحلیل اثرات جاری و احتمالی روندها و ریسک‌ها بر شرکت و صورت‌های مالی آن،ارائۀ اطلاعاتی درباره کیفیت و تنوع درآمدها و جریانات نقدی شرکت،ابزاری برای مدیران برای تفسیر رخدادهای به وقوع پیوسته در شرکت و اثرات آن بر عملکرد شرکت،ارائه اطلاعاتی درباره نتایج عملکرد، وضعیت مالی، چشم‌انداز آتی و اخبار خوب و بد پیرامون شرکت، قرار دادن اطلاعات بیشتری از کسب و کار شرکت در اختیار عموم سرمایه‌گذاران و صرف‌نظر از اعداد و ارقام موجود در صورت‌های مالی را برشمرد.

5 عنصر اصلی گزارش تفسیری مدیریت

گزارش تفسیری مدیریت، باید دربرگیرندۀ پنج عنصر اصلی "ماهیت کسب و کار"،"اهداف مدیریت و راهبردهای مدیریت برای دستیابی به آن اهداف"،" مهمترین منابع، ریسک‌ها و روابط"،"نتایج عملیات و چشم‌اندازها" و "مهمترین معیارها و شاخص‌های عملکرد که مدیریت از آنها برای ارزیابی عملکرد واحد تجاری در مقایسه با اهداف اعلام شده استفاده می کند" باشد.

به منظور ادراک هر چه بیشتر گزارش تفسیری مدیریت و اقلامی که ناشر باید در این گزارش به ان بپردازد، طی جلسات متعددی در سازمان،گروهی متشکل از مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی، ادارۀ نظارت بر ناشران بورسی، ادارۀ نظارت بر ناشران فرابورسی و ادارۀ حسابرسی و گزارشگری مالی، اقدام به تهیۀ دو راهنما با عنوان ضوابط تهیۀ گزارش تفسیری مدیریت و راهنمای بکارگیری ضوابط گزارش تفسیری مدیریت کرد که هر دو مورد روی سایت سازمان بورس در قسمت ضوابط گزارشگری مالی و صورت‌های مالی نمونه (ادارۀ حسابرسی و گزارشگری مالی) با عنوان ابلاغیه ضوابط تهیه گزارش تفسیری مدیریت و راهنمای بکارگیری آن و رهنمود نحوه اظهارنظر حسابرس مستقل نسبت به گزارش تفسیری مدیریت طبق استاندارد بین‌المللی حسابرسی 720 بارگذاری شده است.

جملات آینده‌نگر نقطۀ عطف گزارش تفسیری مدیریت 

تمام گزارش‌های تفسیری مدیریت که در سطح جهان تولید می‌شوند در برگیرندۀ جملاتی است که از آن به جملات آینده‌نگر یاد می‌شود. اطلاعات یا جملات آینده‌نگر، به اطلاعاتی اطلاق می‌شود که بار معنایی آتی دارند. این اطلاعات، شامل اطلاعاتی دربارۀ آینده به طور مثال، اطلاعاتی درباره چشم‌اندازها و برنامه‌ها است که ممکن است بعدها به عنوان اطلاعات تاریخی (نتایج واقعی) ارائه شوند.

جملات آینده‌نگر پیش‌بینی محسوب نمی‌شوند اما به مدیر اجازه می‌دهد تا باورها و انتظارات را از عوامل اثرگذار بر عملکرد شرکت، همراه با ارائۀ مفروضات و پیش‌فرض‌ها به سهامداران و سرمایه‌گذاران ارائه دهد. مدیر نمی‌تواند صرفاً چشم‌اندازی مثبت و بدون پشتوانه به سهامداران ارائه کند بلکه باید به‌صورت تحلیلی و با استفاده از منابع دقیق و متقن از جملات آینده‌نگر استفاده کند. چنانچه مدیر اطلاعات آینده‌نگر را بدون پشتوانه ارائه کند، این اقدام می‌تواند به‌عنوان دستکاری بازار مورد مجازات قرار گیرد.

در گزارش تفسیری مدیریت، مدیر می‌تواند تغییر در مفروضات را هر سه ماه یکبار از طریق گزارش‌های دوره‌ای عنوان کند یا درصورتی که تغییر در آن اثر با اهمیتی بر عملکرد شرکت دارد، ذیل افشای اطلاعات با اهمیت، تغییرات حاصل را به اطلاع سهامداران و سرمایه‌گذاران رساند. مدیر باید توضیح دهد چرا و چگونه عملکرد واحد تجاری، کمتر، بیشتر و یا معادل موارد افشای آینده‌نگر در گزارش تفسیری مدیریت در دوره قبل بوده است.

به طور مثال در صورتی که مدیر اهدافی را در دوره‌های گزارشگری قبل اعلام کرده باشد، باید عملکرد واقعی شرکت در دوره گزارشگری جاری را گزارش و انحرافات مهم از اهداف تعیین شده قبلی و همچنین پیامدهای این انحرافات در خصوص انتظارات مدیر را تشریح کند.براساس آنچه ذکر شد، می‌توان گزارش تفسیری مدیریت را جایگزین مناسبی برای گزارش پیش‌بینی سود مد نظر قرار داد.

شائبه کاهش اطلاعات ارائه شده به سهامداران با حذف گزارش پیش‌بینی سود

ممکن است برخی در بازار تشکیک کنند که با حذف گزارش پیش‌بینی سود، اطلاعات کمتری در اختیار سهامداران گذاشته می‌شود. در پاسخ به این موضوع باید پرسید، پیش‌بینی سودی که دائماً دستخوش تعدیل است و به درستی برآورد نمی‌شود، حاوی چه اطلاعاتی است و حذف آن چه اطلاعاتی را از بازار حذف می‌کند؟

باور ما بر این است که در صورت درست اجرا شدن و تلاش همه جانبه در جهت ارائۀ گزارش تفسیری مدیریت، نه تنها این گزارش جایگزین مناسبی برای گزارش پیش‌بینی سود خواهد بود بلکه اطلاعات کاربردی بیشتری را در اختیار سهامداران و سرمایه‌گذاران قرار خواهد داد.این گزارش مرتبط با صورت‌های مالی و ادراک عموم نسبت به صورت‌های مالی را نیز افزایش خواهد داد.

از این پس می‌توان شاهد آن بود صورت‌های مالی مورد توجه بیشتری قرار گیرد و همچنین مدیر شرکت نیز به مراتب بهتر قضاوت شود. در این میان نباید از مقایسۀ گزارش‌های تفسیری مدیریت شرکت‌های مشابه غافل بود و ارائۀ گزارش دقیق و کامل باید به مطالبۀ عمومی سهامداران از مدیران شرکت تبدیل شود.

میزان قدرت تحلیل و گزارشگری مالی بازار سرمایه

گرچه در این مورد نیز میان فعالان بازار تشکیکی وجود دارد، اما باید در وهلۀ اول همگان از خود سؤال کنند بازار سرمایۀ ایران مشابه کدام یک از دیگر کشورها است؟ چرا در غالب کشورهای همسایه الزامی بر ارائۀ گزارش پیش‌بینی وجود ندارد، اما تمامی شرکت‌ها در این کشورها ملزم به ارائۀ گزارش تفسیری مدیریت هستند؟

آیا تحلیل‌گران و سرمایه‌گذاران فعلی بازار نسبت به فعالین دیگر کشورها، از دانش کمتری برخوردارند؟ آمارهای مربوط به سواد مالی، چنین موضوعی را اثبات نمی‌کند. باوری که در سازمان بورس وجود دارد این است که فعالین،سهامداران و شرکت‌ها از توانایی لازم برای تحلیل‌های نسبی برخوردارند و انجام چنین اقداماتی می‌تواند موجب تعمیق تحلیل میان اهالی بازار و همچنین ارتقای سطح سواد مالی شود.

با اضافه شدن گزارش تفسیری مدیریت به گزارش‌هایی که ناشران منتشر می‌کنند، امید می‌رود سطح شفافیت و اطلاع‌رسانی در بازار سرمایه افزایش یابد. شفافیتی که تا پیش از این با بسته شدن نماد برای مدت‌های طولانی حاصل می‌شد، امروز با افشای مستقیم اطلاعات با اهمیت، کاهش زمان توقف نمادها و همچنین ارائۀ گزارش تفسیری مدیریت حاصل خواهد شد.