دیپلماسی - سید محمدعلی حسینی*

 

اروپا، بویژه کشورهای آلمان، انگلیس و فرانسه  که از امضاء کنندگان برجام به شمار می روند در آستانه یک انتخاب بزرگ پیرامون تعهدات برجامی و یکی از مهمترین مسئولیت های بین المللی خود قرار دارند. با توجه به ضرب الاجل چهار ماهه آقای ترامپ به کنگره آمریکا و اروپا برای باصطلاح رفع نقائص برجام ، زمان و فرصت چندانی برای این انتخاب باقی نمانده است.

گرچه اروپا تاکنون در مواضع اعلامی خود همواره بر حفظ تمامیت توافق هسته ای تاکید کرده و در عمل نیز تلاش نموده ( نه در حد ضرورت و کیفیت مطلوب و قابل دفاع) همین مسیر را دنبال نماید؛ لیکن برخی از ملاحظات ،مشابه آنچه ذیلا بدان اشاره می شود، ابهاماتی را نسبت به رفتار طرف اروپایی پدید آورده که بنظر می رسد تنها راه رفع آن ، دوری آنان از سیاست کجدار و مریز کنونی وصراحت و شفافیت بیشتردر اعلام تصمیمات و مواضع خود می باشد:


یکم: آقای تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا مدتی است صحبت از تشکیل کارگروهی با حضور طرف های اروپایی می کند که هدف اصلی آن ،"اصلاح نقائص برجام" و تلاش برای رسیدن به یک "توافق جانبی دیگر" یا رسیدن به "مکانیسمی برای برطرف کردن نگرانی های آمریکا" اعلام شده است. این کارگروه البته به برنامه دفاع موشکی و همچنین فعالیت های منطقه ای ایران یا به زعم آنان،"سیاست های بی ثبات ساز ایران در منطقه"نیز می پردازد.

در مواضع اعلام شده از سوی طرف های اروپایی به روشنی بیان گردیده که آنان مخالف هرگونه توافق جانبی دیگری درباره برجام هستند؛ با این وجود به نظر می رسد برای حفاظت از تمامیت برجام بطور جدی به دنبال" مکانیسمی برای برطرف کردن نگرانی های آمریکا" هستند. شواهد و قراین زیر نشان می دهد که طرف اروپایی برای دستیابی به این مطالبه نامشروع و غیرقانونی آمریکایی در حال ارتکاب  خطایی راهبردی است که نهایتا در تناقض آشکار با ادعای حفاظت از تمامیت برجام نیز هست؛


دوم: هفته نامه اشپیگل اخیرا فاش ساخته که "آلمان؛فرانسه  و انگلیس در پی وضع تحریم های جدیدی علیه ایران هستند " و به نقل از محافل دیپلماتیک آورده که " اروپای واحد با اعمال این تحریم ها قصد دارد با سیاست های بی ثبات ساز ایران در منطقه مقابله کند". این اتهام تکراری و تصمیمی که از آن سخن می گویند ، دقیقا در چارچوب همان مکانیسمی قابل ارزیابی است که مورد توجه آقای تیلرسون برای رفع نگرانی های آمریکا در قالب کارگروه مشترک با اروپاییان بوده است.


سوم: آقای یورگن تودنهوفر، روزنامه نگار برجسته آلمانی نیز در مصاحبه اخیر خود با وزیر امورخارجه کشورمان ،مقدمه ای را برای طرح پرسش خود مطرح می کند که در آن علنا به تلاش کشورهای اروپایی برای اعمال تحریم های جدید اشاره می کند و می گوید: " درمیان کشورهای اروپایی مسائلی مبنی بر اعمال تحریم های جدید علیه ایران مطرح است که این اقدام را به برنامه موشکی ایران و نقش این کشور در منطقه ارتباط می دهند".

اگر بخواهیم از تحلیل ظاهرا بدبینانه مبتنی بر تقسیم نقش خوب و بد میان اروپا و آمریکا صرفنظر کنیم ؛ شواهد فوق و قراین موجود دیگر جای تردیدی باقی نمی گذارد که طرف اروپایی متاسفانه در مسیری قرار گرفته که کمابیش مطلوب طرف آمریکایی است و پایان آن به نقض بندهای مختلف برجام وتشدید فضای نگرانی برای طرف های تجاری ایران و تخریب روند اعتماد سازی ای که جمهوری اسلامی ایران در آن پیشگام بوده خواهد انجامید.

در صورتی که اروپا این واقعیت روشن را بپذیرد که " نمی تواند با تلاش برای نقض برجام از برجام حفاظت کند " ،افزایش تلاش ها وتقویت رایزنی های ایران واروپا قابلیت آن را دارد که بحران کنونی را علیرغم تلاش مشترک مثلث آمریکا ، رژیم صهیونیستی  وعربستان مدیریت کند و مسیر درست گذر از این گردنه حساس را بیابد .

*سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه