ساعت 24-دلار آمریکا دو چهره عجیب دردنیا دارد. اکثریت سیاستمداران به ویژه در کشورهایی که با نظام سیاسی آمریکا سازگاری ندارند از کارکرد این پول معتبر جهانی به شدت تنفر دارند و آرزو دارند روزی برسد که سلطه دلار درجهان نابود شود. این آرزوی سیاستمداران با یک چالش بسیار جدی در میان شهروندان جهانی مواجه است.

مردم دلار آمریکا را پول با ارزش‌تری حتی نسبت به یورو می دانند و ترجیح می دهند اگر قرار است پس‌اندازی داشته باشند این پس‌انداز دلار باشد و توجهی به روبل روسیه، یوان چین و حتی ین ژاپن ندارند. این دو چهره عجیب دلار درایران نیز کاملا مشهود است. واقعیت این است که تقاضا برای دلار در ایران روندی فزاینده را تجربه کرده و به ویژه درنیمه دوم امسال به سرعت درحال صعود است.

بانک مرکزی دولت و برخی نهادهای امنیتی و قضایی اما می‌خواهند راه رشد شتابان نرخ تبدیل دلار به ریال ایران را بگیرند. از یک ماه پیش تا امروز چند گام دراین مسیر برداشته شده است و حذف دلار درداد و ستد و تجارت رسمی با تاکید بر اینکه نباید در ثبت سفارش از دلار استفاده شود در دستور کار قرار گرفته است. طراحان این فکر باور دارند که تقاضا برای دلار را به سوی ارزهای دیگر سوق می‌دهند و بار روانی را از بازار ارز و دلار برمی‌دارند. از طرف دیگر گفته می‌شود حساب 1100 نفر از کسانی که به اعتقاد مجریان در بازار ارز اخلال کرده‌اند مسدود شده است. این 1100 نفر چه‌ کرده‌اند که اخلال نام گرفته است، البته تعریفی برایش نشده است و شاید در آینده‌ای نه‌چندان دور که ارزهای معتبری راهشان به سوی ایران باز شود همین افراد حسابشان باز شود. گام بعدی این بوده است که گروهی از فروشندگان و خریداران دلار در کف خیابان نیز دستگیر شده‌اند تا بازار آرام گیرد. اما همه این رخدادها آیا می‌تواند تقاضای دلار را کاهش دهد؟

شاید در نگاه اول این باشد که می‌توان به این هدف رسید. اما واقعیت این است که تقاضا برای دلار یک رفتار منعطف به واقعیت‌های بیرونی است و این طور نیست که متقاضیان دلار از رنگ و اندازه و شکل این پول لذت می‌برند. دلار یک پول معتبر جهانی است و برای اینکه تقاضای آن به شکل عادی درآید هیچ راهی جز عرضه و تقاضای متعادل آن وجود ندارد. آنطور که برخی خبرهای غیررسمی از بازار ارز درز کرده است منحصر شدن فروش ارز در چند صرافی متصل به بانک مرکزی با قیمت‌های پایین‌تر از قیمت ارز در چند قدمی این صرافی‌ها، راه تقاضا را مسدود نکرده است. این رفتارها نشان می‌دهد که برنامه‌ریزان نیک می‌دانند برعکس آنچه تصور می شود روندهای آتی به سمت افزایش نرخ تبدیل دلار به یورو است. این کارهای محدودکننده به خریداران و فروشندگان ارز آدرس می‌دهد که باید منتظر افزایش قیمت دلار در بازارهای ایران بود. به نظر می‌رسد چنین رفتارهای محدود کننده اگر با توضیح کافی همراه نباشد تردیدها و ابهام شهروندان را افزایش داده و نرخ تبدیل دلار به ریال در ذهن‌ها افزایش می‌یابد و بعدها در عمل نیز چنین خواهد شد. بانک مرکزی و یا دولت باید با مردم صحبت کند واعتماد آنها را بازسازی کند تا ذهن دلاری ایرانیان راکمی تعدیل کند.