ساعت 24- واقعیت تلخ این است که مناسبات سیاست خارجی ایران گونه ای شکل وماهیت پیدا کرده است که دست کم تا امروز که دهه نخست فروردین ۱۳۹۷ را پشت سر می گذاریم فاقد انعطاف در مواجهه با غرب است. در حالی که کره شمالی به هردلیل تصمیم گرفته است در آینده نزدیک با رهبری کاخ سفید گفت و گو کند اما ایران دراین مسیر گامی به جلو نگذاشته است و سه کشور بزرگ اروپایی نیز بیش از پیش به سوی گسست با ایران پیش می روند.

در این وضعیت است که آمریکاییها برای مدیریت کردن مسایل خود در مواجهه با  بحران های مرتبط پیش رو با روسیه ، چین ، ایران ، کره شمالی ،سوریه و خاورمیانه راهبردهای گوناگون برای هرکشور تنظیم کرده اند. جهانگیر کرمی، دانشیار دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران و عضو شورای علمی ایراس در نوشته ای با عنوان " بحران های بین المللی و محیط راهبردی ایران" نکاتی را مطرح کرده است که در شرایط موجود و با توجه با عضویت وی در "ایراس " جذاب است. ایراس یک موسسه پژوهشی است که از سوی سفیر فعلی ایران در روسیه تاسیس شده و ملاحظات روسها را در تحلیل ها رعایت می کند. این نوشته بخشی از تحلیل وی است که درایراس منتشر شده است:

بر اساس اسناد راهبردی نظامی امریکا که بر اساس تجربیات جنگهای 2001 و 2003 بوده از سال 2012 این کشور امکان دو جنگ هم زمان را از دست داده  و به سناریوی یک و نیم جنگ بسنده نموده است و از این رو، تلاش امریکا بر آنست تا آنجا که ممکن است عرصه های احتمالی برخورد نظامی را محدود سازد.

اما در سال دوم ریاست جمهوری ترامپ دولت او باید تصمیمات دشواری را اتخاذ نماید: گفتگو با روسیه و کره شمالی برای آغاز روند حل مشکلات موجود و تصمیم در مورد تداوم یا لغو برجام و مسائل متعاقب آن. در واقع، ترامپ در یک سال آینده باید تصمیماتی بگیرد که ادعاهای او را از زمان رقابتهای انتخاباتی و پس از آن و نیز فشارها و افشاگریهای رقبای داخلی پاسخ گوید.

آنچه که تا کنون روشن است اینکه او وارد گفتگو با کره شمالی و روسیه خواهد شد و در اردیبهشت ماه به احتمال بسیار برجام را دفعتا یا بتدریج لغو خواهد نمود و منتظر تصمیمات تهران خواهد ماند. او به توصیه و تشویق و تطمیع های مختلف این عرصه را برای زور آزمایی برگزیده است.دولت کره شمالی بعید است که بسادگی به توافقی با امریکا برسد بویژه اینکه لغو برجام موجب هشیاری بیشتر آن خواهد بود و اینکه کره ای ها تجربه یک توافق بر زمین مانده در دهه 1990 میلادی را با امریکا پشت سر خود دارند و لذا هر دو طرف صرفا دنبال خریدن زمان و عادی سازی محدود شرائط خواهند بود تا هر یک فرصت پرداختن به موضوعات دیگر را بیابند و البته کره شمالی از ورود امریکا به هر بحران دیگری استقبال خواهد کرد  تا خود را از آماج سیاستهای تند امریکا برای مدتی دور دارد.

در مورد گفتگو های ترامپ و پوتین هم که قرا است به زودی آغاز شود، روسیه بیشتر  دنبال لغو تحریم هایی ست که در چهار سال اخیر با آن در گیر بوده و اقتصاد روسیه را به شدت متاثر ساخته و لغو تحریم ها را کلیدی ترین عامل برای کاهش فشارهای اقتصادی و بهبود وضعیت داخلی می بیند. طبعا ترامپ با توجه به شرائط منطقه ای اروپا و داخلی امریکا به تنهایی و به سادگی نمی تواند تحریم ها را لغو کند، اما نفس آغاز مذاکرات می تواند فشارهای روانی را کاهش دهد.

در عین حال، مسکو برای حل بحران سوریه نیز به توافق با امریکا چشم دوخته و این موضوع می تواند در رسمیت بخشیدن به موفقیتهای منطقه ای و کاهش هزینه های بحران سوریه موثر باشد. روسها تصور می کنند  با توافق در مورد سوریه زمینه های لغو تحریم نیز فراهم تر خواهد شد.اما از مجموع این مطالب و آنچه تا کنون مطرح شد می توان نوعی عزم و اراده و تحریک جدی تر برای برخورد با موضوع ایران چه در موضوع برجام  و چه در بحران سوریه را ملاحظه نمود.

جابه جایی مهره های کلیدی در ساختار سیاسی امریکا همانند تغییر وزیر خارجه و  انتصاب بولتون تندرو در شورای امنت ملی شرائط را برای مقابله با ایران جدی تر کرده و بر اساس شواهد به احتمال زیاد ترامپ انگیزه لازم را برای خروج از برجام یافته است و در صورت خروج از برجام واکنش ایران و سایر طرفهای این توافق اهمیت زیادی دارد.

چنانچه ایران نیز از این توافق خارج شود، نوع خروج ایران و واکنش سایر دولتهای طرف برجام تعیین کننده شرائط پس از آن خواهد بود. احتمالا ایران تلاش خواهد کرد امکان بازگشت قطعنامه های شورای امنیت را  محدود نماید و بار دیگر در دام این تحریم ها نیفتد. ضمن اینکه حتا با لغو تعهدات خود طبق برجام، به گونه ای عمل نکند که به اجماع ضد ایرانی جدیدی منجر شود.


ورود در وادی پس از توافق هسته ای موضوعی ست که می تواند در چارچوب سناریوهای مختلف مورد توجه قرار گیرد و حتا در آن احتمال درگیری نظامی نیز دیده شود؛ چرا که عوامل پیشران این وضعیت در مقابل عوامل بازدارنده آن از وزن بیشتری برخوردارند. شگرد ترامپ آن بوده که از طریق اعمال فشار و ورود در مذاکره امتیاز بگیرد و این موضوعی ست که احتمالا در طرف ایرانی کمتر کارگر می افتد و همین می تواند شرایط سخت تری را در این رابطه رقم بزند.