انواع ریسک ‌هایی را که یک سرمایه‌ گذار در خرید سهام شرکت‌ ها و سرمایه‌ گذاری در بورس با آن مواجـه است، معرفی می کنیـم.

ریسک‌‌ در یک طبقه‌ بندی کلـی، به دو دستـه تقسیم می‌شود، 1- ریسک قابل اجتناب و 2- ریسک غیر قابل اجتناب

 

1- ریسک قابل اجتناب یا غیر سیستماتیک: ریسکی است که می ‌توان با استفاده از برخـی روش ‌ها، از آن اجتناب کرد. ریسک ‌های قابل اجتناب یا غیر سیستماتیک اغلب ناشی از خصوصیات خاص شرکت هستند. برای مثال، فرض کنید شما سهام شرکتی را خریداری کرده ‌اید. اگر مدیریت شرکت ضعیف باشد، سهامداران شرکت درست عمل نکنند یا شرکت در رقابت با سایر رقبا، موفقیتی بدست نیاورد یا به علت قدیمی ‌شدن محصولات تولیـدی آن شرکت، مشتریان شرکت به تدریج کم و فروش آن کاهش یابد، همه این موارد نمونه ‌هایی از ریسک قابل اجتناب هستند. ریسک غیر سیستماتیک، اغلب منشأ درونی دارد و علت بروز آن، به داخل شرکت مربوط است. با توجه به اینکه این نوع ریسک را می ‌توان با به کارگیری برخی روش‌ ها، به حداقل ممکـن رساند، از آن به ریسک قابل اجتناب یاد می‌ شود.

2- ریسک غیرقابل اجتناب: دستـه دوم ریسک‌ هایـی که سرمایه‌ گذاران با آن مواجه ‌اند، ریسک‌ هایی هستند که کنتـرل آن در اختیار سرمایه‌ گذار نیست. به این گروه از ریسک‌ ها، ریسک‌ غیر قابل اجتناب یا ریسک سیستماتیک می ‌گویند. مواردی مثل تغییر نرخ تورم، سیاست ‌های کلان اقتصـادی، شرایط سیـاسی و...، مـواردی هستنـد که کنترل آنهـا از اختیار سرمایه ‌گذار خـارج است. برای مثـال، تغییر در سیاست ‌های کـلان اقتصادی و افزایش یا کاهش نرخ ارز یا نرخ تورم، می‌ تواند به طور مستقیم در وضعیت درآمد، هزینه و میزان سودآوری شرکت ‌ها تأثیر گذاشتـه و طبیعتـا ارزش سهام آنها را تحت تأثیـر قرار دهد. این گونـه ریسک‌ ها را ریسک ‌های سیستماتیک یا غیرقابل اجتناب می ‌گوینـد، چون کنترل آنها از اختیـار سرمایه ‌گذار خـارج است.

اما چگونه می‌ توان ریسک قابل اجتناب را به حداقل ممکن رساند؟ به این ضرب ‌المثل مشهور دقت کنید: "همه تخم‌ مرغ ‌ها را در یک سبـد قرار ندهید". اگر از شما بپرسند منطق این ضرب ‌المثل چیست، همه شما خواهید گفت با این کار، ریسک ما کاهش می ‌یابد؛ چون اگر یکی از سبدهای تخم ‌مرغ به زمین افتاد و تخم‌ مرغ‌ های آن شکست، سبدها و تخم ‌مرغ ‌های دیگر همچنان سالم است.

در مباحث مرتبط با بازار بورس هم تئوری بسیار معروفی به نام "تئوری سبد" وجود دارد که بر پایه همین ضرب ‌المثل شکل گرفته است. بر اساس این تئوری، سرمایه‌ گذار می ‌تواند با متنوع‌ کردن سبد سرمایه‌ گذاری خود و انتخاب دارایی ‌های بسیار متنـوع، به جای یک یا چند دارایی محدود، ریسک های قابل اجتناب را در سرمایه ‌گذاری خود به حداقل ممکن برساند. بنابراین، هر اندازه سبد سرمایه‌ گذاری متنوع‌ تر باشد، ریسک سرمایه‌ گذاری کمتـر خواهد شد.

بر پایه تئوری سبد، متخصصان بازار سرمایه توصیه می ‌کنند به جای آنکه فرد یک یا چند سهم از شرکت ‌های محدودی را خریداری کند، سهام شرکت ‌های متنوع از صنایع مختلف را خریداری کند و حتی در سبد سرمایه ‌گذاری خود، اوراق بهادار بدون ریسک مثل اوراق مشارکت و... هم داشته باشد.