خبر كاهش نرخ دلار، خيلي از دارندگان دلارهاي خانگي را به بازار آورد و طي روزهاي اخير شاهد صف‌هاي طولاني آنها براي فروش بوديم، اما طبق برخي از صحبت‌هايي كه متقاضيان واقعي دلار دارند از جمله وارد‌كنندگان، وجود خارجي دلار 10 هزار توماني و حتي 13 هزار توماني در بازار واقعيت ندارد. 

ثمانه نادری

طبق برخی از گفته‌ها، با وجود اینکه در فضای رسانه‌ای صحبت‌های زیادی مبنی بر کاهش نرخ دلار شنیده می‌شود، اما در واقعیت خبری از کاهش قیمت ارز نیست. کما اینکه برخی از کارشناسان نیز معتقدند حتی کاهش دلار تا نرخ ۱۰ هزار تومان به معنی کاهش دلار که طی مدت اخیر افزایش چند برابری داشته، نیست و حتی نرخ ۵ هزار تومان هم برای مردم بابت هزینه‌هایی که به آنها تحمیل می‌کند، سنگین است، چه برسد به ۱۳ یا ۱۰ هزار تومان. مسئولان اما اعلام کرده‌اند امکان کاهش نرخ دلار تا قیمت ۷ هزار تومان وجود دارد و طی روز‌های آتی باید منتظر تثبیت نرخ در این قیمت‌ها و قیمت‌های نزدیک به آن بود. برخی از کارشناسان نیز اظهار امیدواری کرده‌اند کاهش نرخ دلار به زودی تاثیر مثبتی را در بازار خواهد داشت و مردم اثرات آن را در بازار می‌بینند، اما بعد از گذشت چندین روز از این سیر کاهشی جز ترکیدن حباب قیمتی برخی از کالاها، کاهشی در قیمت کالاهای اساسی رخ نداده است. به نظر می‌رسد کارشکنی‌های دلالان و سعی آنها در افزایش نرخ دلار و همچنین عرضه دلارهای تقلبی از سوی آنها که مسئولان آن را به متقاضیان گوشزد کرده‌اند، مانع از تحقق آرزوی اقتصاد کشور در کاهش نرخ دلار باشد. با این حال فعالان اقتصادی معتقدند انباشت مواد اولیه در گمرک که عملا به تقاضای مازاد برای واردات اولیه منجر شده، مانع از کاهش نرخ ارز با وجود افزایش عرضه
آن است.

شگردهای دلالان ارز برای افزایش قیمت دلار ادامه دارد
کاهش بهای ارز در روزهای اخیر ضربه مهمی به دلال‌های بزرگ ارز وارد کرده و اگر اوضاع به همین گونه پیش برود، هزاران میلیارد تومان ضرر یا بهتر است بگوییم عدم‌النفع بر آنها تحمیل خواهد شد.
البته طبیعی است که آنها نیز مانند هر تاجری درصدد جلوگیری از زیان برآیند و دست به هر کاری برای بیچاره کردن مردم و تخریب معیشت‌شان بزنند. بنابراین از روز چهارشنبه، یازدهم مهرماه ضدحمله خود را با چند شگرد آغاز کرده‌اند؛ نخستین و مهم‌ترین حربه آنها، افزایش قیمت در فضای مجازی است. این روش پیش‌تر نیز جواب داده است. بنابراین در سایت‌ها و کانال‌های‌شان قیمت‌هایی بیش از آنچه در عمل، خرید و فروش می‌شود، اعلام می‌کنند و عوامل‌شان در بازار نیز به این قیمت‌های ساختگی استناد می‌کنند.
روش دوم دلالان ارز این است که برخی عوامل خود را به بازار می‌فرستند و در جاهایی که تجمع زیادی وجود دارد، اعلام می‌کنند مقدار محدودی دلار مثلا تا سقف ۱۰ هزار دلار را به قیمت بالایی می‌خرند. مثلا اگر قیمت معاملاتی در آن ساعت ۱۱ هزار تومان باشد با صدای بلند می‌گویند که ۱۳ هزار و ۵۰۰ تومان می‌خرند و واقعا هم ۱۰ هزار دلار را با همین قیمت می‌خرند.
همین رقم، جو بازار را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، حال آنکه تنها یک یا چند معامله محدود و هدفمند انجام شده است. شاهدان این معامله همه‌جا می‌گویند به چشم خود دیده‌اند که دلار به فلان قیمت خریداری شد.
همچنین برخی عوامل آنها ماموریت دارند دلارهایی را به قیمت بالاتر از بهای واقعی روز و در میان جمع به همتایان هماهنگ‌شده خود بفروشند و در بازار جوی حاکم شود که چند معامله مثلا به قیمت ۱۵ هزار تومان انجام شد.
مشاهدات خبرنگاران در خیابان فردوسی نیز حاکی از آن است که شبکه‌ای از این نوچه‌دلال‌ها از طریق گروه‌های اختصاصی تلگرامی با یکدیگر در ارتباط و هماهنگی‌اند و دلالان اصلی در هر لحظه آنها را خط‌دهی می‌کنند که مثلا الان برو سر فلان کوچه و مقابل چشم مردم از فلانی دلار بخر به فلان قیمت و نظایر این. این ضعف غیرقابل اغماض نهادهای مسئول است که طی سال‌ها نتوانسته‌اند ریشه این دلالان و نوچه‌های‌شان را بخشکانند.
یکی دیگر از شگردهای اصلی دلالان اصلی دلار و حامیان پرنفوذ آنها، جعل خبر است‌، به عنوان مثال یک کانال آن طرف آبی که مدام بر طبل افزایش قیمت دلار می‌کوبد، تصویری از تجمع مردم برای فروش دلار را به عنوان عکسی از هجوم مردم برای خرید دلار منتشر کرد.

ورود تقاضای ارز از بازار ثانویه به آزاد
ابوالحسن خلیلی، عضو اتاق بازرگانی تهران در این رابطه با اشاره به اینکه عدم عرضه کافی ارز در بازار ثانویه، واردکنندگان را به بازار آزاد سوق داده و همین تقاضای مازاد در بازار ارز مانعی در کاهش نرخ ارز است، به «کسب‌وکار» می‌گوید: براساس آنچه در سامانه نیما قید شده، صادرکننده باید ارز را با قیمت ۹ یا ۸ هزار تومان در اختیار واردکننده برای مصارف مورد نیاز قرار دهد، اما فاصله قیمتی ارز در بازار آزاد و ثانویه عملا صادرکننده را از بازار ثانویه روی‌گردان می‌کند و صادرکننده همچنان مایل به عرضه ارز در بازار آزاد با نرخ‌های آن است که اگرچه نرخ ارز به ۱۳ هزار تومان کاهش یافته، اما این نرخ همچنان با قیمت ارز بازار ثانویه تفاوت دارد و این تفاوت برای صادرکنندگان جذاب است. به همین دلیل است که با امتناع صادرکنندگان از عرضه ارز در بازار ثانویه، بخشی از تقاضای ارزی برای واردات به بازار آزاد منتقل شده است.

نرخ ارز در بازار ثانویه و آزاد باید یکی باشد
وی با اشاره به اینکه صادرکننده علاقه‌ای به عرضه ارز در بازار ثانویه ندارد، می‌افزاید: قاعدتا باید نرخ ارز در بازار ثانویه و آزاد یکی باشد تا وارد‌کننده با محدودیت‌های فعلی برای تامین ارز روبه‌رو نشود. مشخصا تفاوت قیمت در بازار ثانویه و آزاد به مسیر افزایشی نرخ ارز کمک می‌کند و با وجود هجوم ارزهای خانگی به بازار مانع کاهش قیمت‌ها در بازار آزاد می‌شود.