✍️ حامد قدوسی

برای این تخمین حدودی و ذهنی از اندازه یارانه بنزین داشته باشیم به این اعداد تقریبی نگاه کنیم. مثل سنت همیشه این‌جا، اعداد تخمین‌های سرانگشتی برای دادن حسی از مقیاس مساله است تا ببینیم چرا پرداختن دقیق به موضوع ضروری است:

۱) هر ایرانی به طور متوسط حدود یک لیتر بنزین یارانه‌ای در روز مصرف می‌کند (هشتاد میلیون لیتر در روز).

۲) به طور سنتی قیمت نفت و بنزین در بازار جهانی بسیار نزدیک به هم است (بنزین حدود ۵-۱۰ دلار برای هر بشکه بیش‌تر است). پس هر لیتر بنزین در بازار جهانی حدود ۵۰ سنت است ( ۸۰ دلار قیمت هر بشکه تقسیم بر ۱۶۰ لیتر محتوای هر بشکه) که تقریبا می‌شود حدود ۵۰۰۰ تومان به ازای هر لیتر بنزین

۴) با نرخ بنزین هزار تومانی، هر ایرانی روزی چهار هزار تومان (ماهیانه ۱۲۰ هزار تومان) یارانه خالص روی بنزین دریافته می‌کند. هر قدر قیمت دلار بالاتر می‌رود یا نفت خام در دنیا گران‌تر می‌شود، این یارانه پنهان بیش‌تر و بزرگ‌تر می‌شود.

۵) این غیر از یارانه درشتی است که مستقیما به شکل قاچاق از کشور خارج می‌شود.

۶) این محاسبات برای یک خانواده چهارنفری، با فرض قیمت بنزین ۵۰ سنتی و دلار ده هزارتومانی، یعنی پانصد هزار تومان در ماه که تقریبا سه برابر دریافتی این خانواده از یارانه نقدی موجود است. پانصد هزار تومان یارانه نقدی به یک خانواده، پول زیادی نیست ولی در ترکیب با یارانه نقدی فعلی کمابیش ما را به سطح یک درآمد فراگیر (Universal Income) حدود یک میلیون در ماه نزدیک می‌کند.

۷) خیلی خانواده‌ها اصلا به اندازه آن یک لیتر بنزین برای هر نفر، مصرف ندارند. سهم مستقیم و «غیرمستقیم» بنزین در هزینه‌های زندگی کسی که مثلا در یک روستای محروم زندگی می‌کند بسیار کوچک است.

۸) بنزین تنها کالای یارانه‌ای مهم نیست. یارانه عظیمی هم به گازوییل داده می‌شود که به علت مصرف آن در بخش حمل و نقل عمومی و کشاورزی و امثال آن خیلی صحبتی از آن نمی‌شود و از دید ما هم فعلا اولویت کم‌تری نسبت به بنزین دارد.

۹) این گزاره که با حذف یارانه بنزین «تورم سهمگینی» کشور را فراگیر می‌گیرد، بیش‌‌تر به افسانه‌ای شبیه است که از فرط تکرار، باورپذیر شده است تا جلوی هدف‌مندسازی یارانه‌های بخش انرژی را بگیرد. تورم منطق خودش را دارد و این‌قدرها تابع افزایش قیمت یک کالای خاص - که سهمش از کل سبد مصرف و هزینه کوچک است - نیست.