EPSnews           

این سه کشور ساعاتی پیش، از نهایی شدن طرح کانال ارتباط مالی با ایران خبر داده بودند.متن این بیانیه مشترک که عصر پنج‌شنبه ۱۱ بهمن به امضای ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه و هایکو ماس و جرمی هانت، همتایان آلمانی و بریتانیایی او رسید، به شرح زیر است:

فرانسه، آلمان و بریتانیا بر اساس تعهد قاطعانه و تلاش‌های پیگیر خود برای حفظ برجام که شورای امنیت سازمان ملل متحد آن را در قطعنامه ۲۲۳۱ خود تأیید کرده است، تشکیل "ساز و کار حمایت از معاملات تجاری" یا اینس‌تکس ساس (INSTEX SAS) را اعلام می‌کنند که یک ابزار انتقالی ویژه با هدف تسهیل تجارت مشروع بین عاملان اقتصادی اروپا و ایران است.سه کشور اروپایی بار دیگر تأکید می‌کنند که تلاش‌هایشان برای حفظ مفاد اقتصادی برجام منوط به اجرای کامل تعهدات ایران در زمینه هسته‌ای و از جمله همکاری کامل و به موقع این کشور با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.اینس‌تکس در ابتدا با تمرکز بر بخش‌های حیاتی‌تر برای مردم ایران – مانند دارو، لوازم پزشکی و مواد غذایی - از مبادلات مشروع اروپا با ایران حمایت می‌کند.اینس‌تکس در بلند مدت می‌تواند از سوی کشورهای ثالث نیز در تجارت با ایران مورد استفاده قرار گیرد و E3 در تلاش برای نیل به این هدف است.امروز ایجاد ساز و کار اینس‌تکس نخستین گام بزرگ این سه کشوراروپایی است. این طرح طی روندی تدریجی به شرح زیر عملیاتی خواهد شد:
- ای۳ از طریق این ساز و کار روی جزئیات عینی و عملیاتی کار خواهد کرد تا شیوه کار شرکت با ایران تعریف شود.
- ای۳ در ایجاد یک تشکیلات کارآمد و شفاف مورد نیاز برای عملیاتی ساختن ساز و کار در ایران، با این کشور همکاری می‌کند.اینس‌تکس با رعایت دقیق‌ترین استانداردهای جهانی در زمینه مبارزه علیه پولشویی، تأمین مالی تروریسم (AML/CFT) و نیز با رعایت تحریم‌های اتحادیه اروپا و سازمان ملل عمل خواهد کرد. در این راستا، ای۳ انتظار دارد که ایران هر چه سریع‌تر به تمامی تعهدات خود در چهارچوب مفاد اف‌ای‌تی‌اف عمل کند.
ای۳ با این هدف که این ابزار حمایت از مبادلات تجاری با ایران، طی مراحل تدریجی فوق‌الذکر عملی گردد، بر پایبندی خود به پیگیری توسعه اینس‌تکس در میان سایر کشورهای اروپایی علاقه‌مند تأکید می‌کند.» مقامهای اروپایی چه گفتند

وزیران خارجه آلمان، فرانسه و بریتانیا روز پنجشنبه در یک نشست مشترک در بخارست، پایتخت رومانی از ثبت سازوکار مالی ویژه با ایران خبر دادند. این وزرا به همراه سفیران برخی کشورهای اروپایی در ایران از راه‌اندازی این کانال مالی استقبال کرده‌اند.ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه ساز و کار مالی ویژه با ایران را «یک اقدام سیاسی» و «ژستی برای حفاظت از شرکت‌های اروپایی» دانست.جرمی هانت، وزیر امور خارجه بریتانیا راه‌اندازی کانال پرداخت مالی اروپا و ایران را نماد عملی تعهد اتحادیه اروپا به توافق هسته‌ای با تهران خواند و افزود: «امروز گام بلندی برای اجرای تعهدات اروپا در قبال برجام برای حفظ لغو تحریم‌ها برای مردم ایران برداشتیم و سازوکار ویژه مالی اروپا با ایران ثبت شد. با فعال شدن این سازوکار همکاری‌های تجاری با ایران تسهیل خواهد شد.»وزارت امور خارجه بریتانیا عصر پنجشنبه در یک بیانیه رسمی اعلام کرد که وزیر امور خارجه این کشور به همراه همتایان فرانسوی و آلمانی ابزار پشتیبان فعالیت‌های تجاری با ایران موسوم به اینستکس را ثبت کرده اند. این ابزار بنا است به بانک‌ها کمک کند تا با وجود تحریم‌های آمریکا بتوانند با ایران همکاری کنند.به گفته آقای هانت «در این سازوکار مالی نخست برای تامین لوازم موردنیاز فوری مردم ایران همچون مواد غذایی، دارویی و مصرفی متمرکز شده‌ایم البته در ادامه کارهای بیشتری باید انجام شود.»وزیر امور خارجه بریتانیا در توضیح روند شکل‌گرفته همکاری میان کشورهای اروپایی برای رسیدن به این توافق نیز گفت: «بریتانیا در کنار فرانسه و آلمان تلاش کرد تا ابعاد تکنیکی و حقوقی لازم برای فعال شدن این مکانیسم را در نظر بگیرد. توافق هسته‌ای با ایران نکته کلیدی در تلاش‌های بین‌المللی برای جلوگیری از اشاعه تسلیحات اتمی است و این مساله برای امنیت منطقه نیز اهمیت دارد.»در همین حال برخی سفرای کشورهای اروپایی در ایران نیز از راه‌اندازی این کانال مالی استقبال کرده‌اند. هلنا سونگلند، سفیر سوئد در ایران در حساب رسمی تویتر خود نوشته « INSTEX بالاخره ثبت شد و برای رسیدن به این مرحله کار زیاد و تعهدات سیاسی فراوانی به کار گرفته شد. حفظ یکپارچگی اقتصادی در اروپا اساس این تلاش‌ها بوده‌ است.»همچنین میکائیل کلور برشتولد، سفیر آلمان در ایران نیز در تویت خود به ثبت کانال مالی ویژه میان اروپا و ایران اشاره کرد و نوشت: «SPV شکل گرفت و حالا نامش INSTEX است. این کانال مالی ابزاری برای حمایت و تسهیل مبادلات تجاری مشروع با ایران خواهد بود.»

 توضیحات عراقچی
سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران که در بلغارستان حضور دارد، به‌دنبال تشکیل رسمی کانال تبادل مالی اتحادیه اروپا با ایران به خبر 14 شبکه یک صداوسیما توضیحاتی را ارائه داد.عراقچی در این رابطه گفت: این یک سازوکار ویژه مالی است که اروپایی‌ها چندین ماه به‌دنبال ایجاد آن بودند. هدف از این سازوکار آن است تا مجموعه دریافت‌ها و پرداخت‌های ایران که با اروپا صورت می‌گیرد، صادرات و واردات ما و همه آنها وارد این سازوکار مالی بشود، و از طریق این سازوکار تبادلات دوطرف صورت بگیرد، و همچنین قرار است تا سازوکار مشابهی هم به این منظور در ایران تشکیل شود تا بتوانند تبادلات ریالی را برای طرف‌های ایرانی ساماندهی کند، در حقیقت سیستمی است تا شرکت‌هایی که مایل باشند با ایران کار تجاری انجام دهند، تبادلات مالی خود را از طریق این سازوکار صورت دهند.معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران ادامه داد: این سازوکار وقتی برای ما منفعت کامل را خواهد داشت که برای کشورها و یا شرکت‌های غیراروپایی نیز در دسترس باشد که ظاهراً گام بعدی آن خواهد بود، که در این صورت است که مجموعه خریدهای بین‌المللی ما می‌تواند زیر نظر این سازوکار انجام شود.وی درباره چگونگی فعالیت این سازوکار ویژه مالی نیز افزود: این‌که دقیقاً این سازوکار چگونه کار خواهد کرد در جلسات کارشناسی که ما با طرف‌های اروپایی خواهیم داشت بررسی خواهد شد. بانک مرکزی ما با این مکانیزم باید وارد گفتگو شود و شکل انجام کار را مشخص کند.عراقچی همچنین گفت: این‌که چقدر شرکت‌های اروپایی مایل باشند با این سازوکار وارد عملیات تبادلات با ایران بشوند البته موضوع بعدی است که باید اطلاع‌رسانی کامل صورت بگیرد. طوری که ما مطلع هستیم اروپایی‌ها این سازوکار را به‌شکلی طراحی کرده‌اند تا شرکت‌هایی که می‌خواهند با ایران کار بکنند مشمول تحریم‌های آمریکا نشوند، البته فشار آمریکا نیز سر جای خودش هست.
ابعاد سیاسی "اینستِکس

آمریکا تاکنون چند بار در مورد ایجاد این ابزار مالی- بازرگانی به اروپاییان هشدار داده است. واشنگتن مایل نیست که اروپایی‌ها تحریم‌های آمریکایی را دور بزنند.بعید به نظر می‌رسد که "اینستِکس" در مبادلات تجاری ایران و اروپا تأثیر چشمگیری داشته باشد. در آغاز گفته می‌شد که "ساز و کار ویژه" برای صادرات نفت به کار خواهد آمد اما با توجه به اینکه اروپاییان دیگر تقریباً هیچ نفتی از ایران نمی‌خرند، گشایش این کانال جدید بیشتر به درد شرکت‌های کوچک خواهد خورد. تحویل مواد غذایی به ایران و همچنین دارو و هر آنچه مربوط به کمک‌های انسانی است می‌تواند از این راه انجام گیرد.با توجه به اینکه اخیراً اروپاییان، جمهوری اسلامی را به انجام عملیات تروریستی در خاک اروپا متهم کرده‌اند و با توجه به نگرانی اروپایی‌ها از برنامۀ موشکی ایران، رسمیت یافتن "اینستِکس" می‌تواند نشان‌دهندۀ اهمیت حفظ برجام برای اروپاییان باشد.به گفتۀ وزیر خارجۀ بلژیک "ما می‌خواهیم به همکاران آمریکایی نشان دهیم که در مورد مسائلی مثل برنامۀ موشکی ایران و یا نفوذ منطقه‌ای ایران، اروپا با آمریکا هم‌سو است، ولو این که در مورد توافق اتمی اختلافاتی داشته باشیم".