گروه اقتصاد کلان:شرایط اقتصادی کشوراین روزها خاص و متفاوت تر از همیشه است.رکود تورمی،تورم افسار گسیخته،نقدینگی بی سامان،نظام مالیاتی ،پولی و بانکی پر چالش،رشد اقتصادی منفی و ده ها مشکل دیگر سنگ بزرگی به پای اقتصادی است که با چاشنی دشمنی های گاه و بیگاه رئیس جمهور آمریکا با مردم راه پیش روی اقتصاد کشور را مبهم کرده است.در چنین شرایطی کارشناسان اقتصادی معتقدند اقتصاد کشور از ریشه نیازمند جراحی اساسی بوده و تفکر کنونی حاکم بر اقتصاد باید تغییر کند چراکه اقتصاد نوکلاسیک دیگر در ایران جواب نمی دهد

به گزارش شروع آنلاین ، خبر پایان معافیت های ترامپ برای 8 کشور خریدار نفت ایران و به قول خودش فشار حداکثری به ایران از طریق تحریم ها نگرانی های زیادی را در دل مردم ایجاد کرده است.هرچند کارشناسان اقتصادی تاکید کرده اند که اقتصاد کشورمان بیدی نیست که به این بادهای رئیس جمهور نادان آمریکا بلرزد اما نگرانی در چهره مردم از شرایط اقتصادی کشور قابل انکار نیست.بسیاری از خود می پرسند چه اتفاقی خواهد افتاد و آینده اقتصاد کشور چه می شود.

بسیاری بر این باورند که ما اگر بخواهیم می توانیم از دوره سختی که پیش رو داریم به سلامت و موفقیت عبور کنیم؛ اما در این راستا دولت باید ورود اثرگذار و جدی به حوزه برنامه ریزی اقتصاد کلان داشته باشد.بر این اساس می توان از سرعت منفی شدن نرخ رشد کاست و بسیاری از چالش های اقتصادی را بر طرف کرد به شرطی که برنامه ریزی دولت برای اقتصاد با آنچه تاکنون بوده متفاوت باشد.

اما این شرط و شروط ها گویا هنوز هم عملیاتی نشده و در حالی که کشور در میانه میدان جنگی تمام عیار در حوزه اقتصادی است هنوز دولت در تلاش است با تفکرات اقتصادی دهه 70 و اقتصاد لیبرال و توجه به بازار عرضه و تقاضا و ... بحران های القتصادی را برطرف کند و برنامه دقیق و مشخصی برای اقتصاد نداشته و یالااقل آن را اعلام نمی کند.

کاظم دوست حسینی، کارشناس اقتصادی در مورد تاثیر رشد اقتصادی منفی بر اقتصاد کشور گفت: بنیه اقتصادی همه کشورها براساس رشد اقتصادی ارزیابی می‌شود که البته یکی از شاخص‌های مهم توسعه اقتصادی نیز بشمار می‌رود. رشد اقتصادی منفی علاوه بر اینکه مشکلات اقتصادی را روایت می‌کند سیاست‌های فعالانه برای کاهش آسیب‌های جدی بر اقتصاد را نیز گوشزد می‌کند. یکی از این موارد رشد نقدینگی است که باید متناسب با رشد اقتصادی باشد که متاسفانه در کشور ما زمانی که رشد اقتصادی منفی می‌شود هنوز پایه پولی در حال افزایش است.

وی ادامه داد: ما شاهد هستیم، در سال‌هایی که قیمت نفت بالا و رشد اقتصادی مثبت است، رشد نقدینگی روند افزایشی دارد، اما باید توجه داشت شرایط به گونه‌ای دیگر است و باید سیاست انقباضی اعمال و کاهش بدهی دولت به بانک‌ها صورت بگیرد وگرنه امکان تورم افسارگسیخته در سال ۹۸ وجود دارد.

این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: برای نمونه در بخش‌های مانند خودرو، مسکن،... که دچار رکود هستیم، دولت می‌تواند با سرمایه‌گذاری و رفع موانع، تولید را رونق ببخشید. مثلا بخش مسکن ‌کشور نیازمند کار جدی است هر چند که مسکن امید و احیای بافت فرسوده مطرح شده اما هنوز اقدام عملی صورت نگرفته است و اینکه چه تعداد مسکن تولید و عرضه خواهد شد هنوز آماری وجود ندارد، اما مشخصاً افزایش قیمت و دلال‌بازی در بخش مسکن نشان دهنده عملکرد ضعیف در تولید و عرضه است.

دوست حسینی با بیان اینکه شرایط اقتصادی کشور پیچیده است،‌ گفت: متاسفانه در این شرایط دولت بصورت فعالانه ورود نمی‌کند و این باعث دوچندان شدن مشکلات با وجود رشد اقتصادی منفی می‌شود. در این شرایط دولت و بانک مرکزی باید بگونه‌ای عمل کنند که اتکای دولت به سمت درآمدهای داخلی و کاهش هزینه‌ها سوق یابد، یعنی علاوه بر اینکه پایه پولی رشد نداشته باشد حتی مقدار‌ اضافه شده قبلی نیز کاهش یابد اگر اینگونه باشد در واقع یک سیاست تعادلی اجرا شده است.

وی خاطرنشان کرد: دولت باید در برابر رشد اقتصادی منفی، سیاست انقباضی را دنبال کند اما با وجود شعارهای مبنی بر افزایش درآمدهای گمرکی و مالیاتی هنوز هیچ برنامه منظمی از سوی دولت مشاهده نمی‌شود.

این استاد دانشگاه با اشاره به بخش خدمات به عنوان تنها بخشی که در نه ماهه سال گذشته رشد مثبت داشته گفت: طبیعتاً بخش خدمات در محاسبه GDP و رشد اشتغال تاثیر گذار است اما درآمد پایدار ایجاد نمی‌کند. معمولاً کشورهای توسعه یافته در بخش تولید و صنعت سرمایه‌گذاری می‌کنند و اگر قرار باشد میان اجزا تولید ناخالص‌ داخلی مزیتی قائل شویم مسلما بخش صنعت و کشاورزی به دلیل ایجاد درآمدهای پایدار در اولویت هستند.

از سوی دیگر برخی از اقتصاددانان نگاه دولت به شرایط را نگاهی غیر واقعی و تخیلی می دانند و معتقدند چهارچوب نظام اقتصادی نوکلاسیک در اقتصاد ایران سال هاست رخنه کرده و تا این توموروخیم از اقتصاد کشور کنده نشود نمی توان راه به جایی برد.

بیژن عبدی، استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی درباره مشکلات پیش روی اقتصاد به خبرنگار شروع گفت:مشکلات زیادی در کشور وجود دارد که محصول نگاه نادرست دولتمردان در سال های اخیر است.هموار ه دولت از اقتصاد بازار و بازار باز سخن می گوید و در این میان تصورشان براین است که بازار را رها کنند تا هر مسیری عرضه و تقاضا تعیین کرد اقتصاد هم برود . حقیقت این است که دولت نباید بازار را رها کند اما تفکر نوکلاسیک چنین می خواهد.

وی افزود: هیچ کدام از دستگاه دولتی برای شرایط فعلی کشور برنامه مشخص و مدونی ندارند. در این فرآیند همه منتظرند تا بازار برایشان تعیین تکلیف کند.حتی بانک مرکزی هم با ادبیات تکراری تعیین کنندگی بازار منتظر عرضه و تقاضاست تا ببیند چه مسیری باید در اقتصاد طی شود.اما هیچ کس نمی پرسد کدام عرضه و تقاضا باید این مسیر را کدگذاری کند.

عبدی تاکید کرد:عرضه و تقاضایی که بخش عمده آن در دست دولت است چگونه می تواند تعیین کننده نقشه راه باشد.چهارچوب اقتصاد نوکلاسیک همین است. از نگاه این تفکر تغییر یعنی تعدیل تعرفه های گمرکی،نرخ سود سپرده ها و نرخ ارز در بازار و با تغییر این پارامترها همه چیز درست می شود.در حالی که برای رسیدن به رونق و رشد اقتصادی باید برنامه داشت.

وی بر ضرورت تغییر در تفکر اقتصادی کشور تاکید کرد و افزود: نبود شفافیت در بسیاری از بخش های کلیدی اقتصاد ،انحصار واردات در اتاق های بازرگانی و ضعف های مالیاتی مشکلات جدی است که تنها با تغییر سیاست های کلان کشور می توان آنها درمان کرد.

این اقتصاد دان با اشاره به نقص های مالیاتی کشور یادآور شد:بخش قابل توجهی از دلارهای دولتی در اختیار اعضای اتاق های بازرگانی است اما آیا این دوستان به تناسب درآمدشان مالیات هم می دهند. فرار مالیاتی در کشور جدی است و نیازمند برنامه ریزی برای اصلاح روش هاست.این فرار تنها به اعضای اتاق مربوط نیست بلکه در اصناف هم به وفور یافت می شود.

عبدی ادامه داد: درآمدهای دولت در سال های اخیر از مالیات معلوم نیست .اگر دولت در سال های اخیر به سراغ ابزارهای مالیاتی می رفت هم می توانست درآمد داشته باشد و هم فعالیت های مختلف اقتصادی را با  رویکرد اثربخشی هدایت کند.

وی تصریح کرد: از سوی دیگر نکته کلیدی تر شبکه بانکی است .مدیران اقتصادی ما تکلیف خود را با خلق پولی که توسط شبکه بانکی تولید می شود نمی دانند و نمی توانند کاری کنند.

عبدی گفت: برای حل مشکلات اقتصادی باید اول ضرورت تغییر را پذیرفت ،سپس راهکارهایی که از مدت ها پیش وجود دارد را عملیاتی کرد.اما اکنون چنین اتفاقی نیفتاده است.نگاه دولت و عملکردش در بسیاری از موارد سوال برانگیز است.نگاهی که دولت به درآمد بخش های غیر دولتی دارد صحیح نیست.این درآمدها اکنون باید به عنوان  منابع عمومی هزینه شوند اما در حال حاضر ثروت های مردم در این صندوق ها و تشکل ها به عنوان درآمد دولت دیده شده و به درآمدهای دولت تبدیل شده است.

وی ادامه داد:با حرف نمی شود اقتصاد را اصلاح کرد.برنامه ریزی می خواهد .اقتصاد حلقه های مفقوده زیادی دارد و با این برنامه ریزی می توان آن را یافت.از جمله مواردی که دولت خیلی دیر اقدام کرد بحث همکاری با کشورهای همسایه و پیمان های پولی دو و چند جانبه بود.دولت هیچ کدام از تغییرات را جدی نگرفت و همواره دلخوش برجام بود.تصور دولت این بود که با اعتماد به آمریکا و اروپا می توان مشکلات را حل کرد. برای همین هم پیچ پلانی نداشت اما پلان بی این نقشه راه همان حرفی است که مقام معظم رهبری در آغاز سال نو مطرح کردند.به همین دلیل برای همه مسائل اقتصادی باید پلان مشخص و نیز جایگزین توسط دولت چیده شود تا بتوان چالش های موجود را برطرف کرد.

بر اساس این گزارش بسیاری از اقتصاد دانان بر این نظریه متفق القول هستند که زمان جراحی بزرگ اقتصاد رسیده است؛حال این بیمار کهنسال چه زمانی واقعا جراحی شود باید منتظر ماند و دید چه می شود.