یکی از نگرانی‎‌هایی که ممکن است رکود را به اقتصاد جهان باز گرداند، افزایش قیمت نفت تحت تاثیر تحریم‌های آمریکا علیه ایران و ونزوئلا و همچنین جنگ داخلی در لیبی است. اکونومیست در گزارشی به بررسی مشکلات ناشی از گران شدن نفت و آثار آن بر اقتصاد شکننده جهان می‌پردازد.

از اوایل سال ۲۰۱۹، نشانه‌هایی مبنی بر کُند شدن اقتصاد جهان وجود دارد. در هفته‌های اخیر اما نگرانی‌ها افزایش یافته است.

به گزارش تجارت‌نیوز به نقل از اکونومیست، اگرچه جریان تجاری در آسیا افزایش یافته، بخش خرده‌فروشی در آمریکا قدرت گرفته و حتی در صنایع تولیدی اروپا نشانه‌هایی از رونق وجود دارد، اخبار نگران‌کننده می‌تواند به راحتی رکود را به این بخش‌ها و اقتصاد جهان برگرداند.

یکی از این نگرانی‌ها افزایش قیمت نفت است. در ۲۳ ماه آپریل (هفته گذشته)، قیمت نفت برنت با رشدی سه درصدی به ۷۴ دلار به ازای هر بشکه رسید. این بالاترین سطح قیمت نفت طی ۶ ماه گذشته محسوب می‌شود.

نفت گران‌تر وزنه‌ای سنگین و تاثیرگذار در اقتصاد جهان محسوب می‌شود. شوک نفتی اخیر اما به کاهش عرضه مربوط می‌شود و در نتیجه افزایش تقاضا نیست.

در ۲۲ آپریل آمریکا اعلام کرد معافیت‌ از تحریم‌های نفتی ایران را برای اقتصادهای بزرگی از جمله چین، هند و ترکیه تمدید نخواهد کرد و این کشورها اجازه دور زدن تحریم‌ها و خرید نفت از ایران را ندارند.

پیش‌تر در ماه نوامبر (۱۳ آبان)، پیش از اجرایی شدن تحریم‌ها علیه صنعت نفت ایران، مقامات آمریکایی به هشت مشتری نفت ایران معافیت اعطا کردند که به واسطه آن این کشورها مجاز شدن به مدت ۶ ماه و به میزان محدودی از ایران نفت خریداری کنند.

حالا با انقضای این معافیت‌ها در دوم ماه می (۱۲ اردیبهشت) و اخبار مربوط به عدم تمدید آنها، یک میلیون بشکه نفت -معادل یک درصد از کل عرضه- از بازار جهانی کم می‌شود.

نکته قابل تامل این است که ایران تنها کشوری نیست که کاهش تولید آن عرضه را مختلف می‎کند. در حالی که جنگ داخلی در لیبی تهدیدی جدی برای بازار نفت است، تحریم‌های آمریکا علیه ونزوئلا هم به کاهش بیشترِ عرضه منجر شده است.

اگرچه کاهش هزینه‌ها موجب استخراج بیشتر نفت در منطقه پرمین تگزاس شده، اما به عقیده نویسنده، نفت خام سنگین و ترشی که ونزوئلا و ایران تولید می‌کنند، در این منطقه تولید نمی‌شود.

به دنبال اعلام اخبار مبنی بر پایان معافیت‌ها از سوی آمریکا، مقامات ایرانی هم هشدار داده‌اند که تنگه هرمز را خواهند بست. هرمز تنگه‌ای است که یک‌پنجم از کل نفت جهان از آن عبور می‌کند.

از سوی دیگر، ذخایر نفت در جهان محدود است و به طور کامل مشخص نیست که آیا سایر تولیدکنندگان قادر خواهند بود کاهش تولید سه کشور را به دلیل تحریم‌های آمریکا و جنگ داخلی جبران کنند.

از آنجا که افزیش بیش از حد قیمت نفت موجب افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در شیل آمریکا می‌شود، هدف عربستان در بلنمدت جلوگیری از گران شدن چشمگیر طلای سیاه است.

آخرین بار پس از آنکه به دنبال اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران، ترامپ از عربستان تقاضای افزایش تولید کرد، این کشور همکاری کرد. اما یک روز پیش از اجرایی شدن تحریم‌ها، رئیس‌جمهور آمریکا به هشت مشتری مهم ایران معافیت اعطا کرد؛ این مساله کاهش قیمت نفت و خشم سعودی‌ها را به دنبال داشت.

اگرچه کشورهای عربستان سعودی و امارات متحده عربی اعلام کرده‌اند که تعادل بازار را حفظ می‌کنند، با این حال می‌گویند، نیازی هم به اقدام فوری نیست.

به عقیده نویسنده اکونومیست، نفت گران اقتصاد جهان را پیچیده‌تر می‌کند. مصرف‌کنندگان بنزین در آمریکا حالا باید هزینه‌های بیشتری برای پُر کردن باک خودروهای خود را بپردازند. اما از زمانی که که انقلاب شیل رخ داد، تولید و استخراج آن سود جبران‌کننده‌ای برای تولید ناخالص داخلی آمریکا به وجود آورده است. دلیل آن هم کاملا مشخص است؛ قیمت‌های بالاتر نفت، سرمایه‌گذاری در پرمین و دیگر حوزه‌های نفت شیل را جذاب کرده است.

اگرچه نفع گران‌تر موجب کاهش تقاضا و انتشار کربنِ کمتر می‌شود، اما در حال حاضر، این روند اخبار خوبی برای اقتصاد جهان نیست. اروپا که اقتصاد آن در مقایسه با آمریکا ضعیف‌تر است، صنعت شیلی ندارد که این ضعف را جبران کند.

چین که مقادیر قابل توجهی نفت وارد می‌کند، منبع بسیاری از تهدیدهای اخیر بوده است. نرخ‌های تورم بالاتر و افزایش کسری حساب جاری، تحت تاثیر نفت گران، بحران اقتصادی ترکیه، آرژانتین و پاکستان را بدتر می‌کند.

از سوی دیگر قیمت‌های بالای نفت می‌تواند موجب کاهش اختیارات بانک‌های مرکزی با هدف رفع رکود شود. به دلیل نگرانی‎ها از تورم پس از افزایش قیمت نفت در سال گذشته، چندین بانک مرکزی در بازارهای نوظهور نرخ بهره را افزایش دادند.

اگرچه شوک جدی قیمت نفت در این مرحله یک احتمال است، اما با توجه به اقتصاد شکننده جهان، ریسکی ناخوشایند محسوب می‌شود.