شکاف بین نرخ دلار در سامانه نیما و بازار آزاد به گونه قابل‌ملاحظه کاهش پیدا کرده است. در حالی که فاصله بین این دو نرخ در آخرین روز اسفندماه حدود ۴۶ درصد بود، این شکاف در تاریخ ۱۱ تیر به نزدیک ۱۱ درصد رسید. علت اصلی کاهش این فاصله، افزایش قیمت دلار در سامانه نیما در سه ماه اخیر بوده است که قیمت از حوالی ۹ هزار تومان به ۱۱ هزار و ۴۷۶ تومان رسید. همزمان قیمت در بازار آزاد نتوانسته از مرز ۱۳ هزار تومانی فاصله بگیرد و در همان محدوده اسفندماه باقی مانده است.

به گزارش تجارت‌نیوز، در پنجمین روز هفته، قیمت دلار از فاز کاهشی خارج شد ولی نوع حرکت آن همچنان کم‌نوسان باقی ماند. دیروز شاخص ارزی ۵۰ تومان افزایش قیمت را تجربه کرد و به بهای ۱۲ هزار و ۹۴۰ تومان رسید. این سومین روز پیاپی بود که قیمت دلار نوسان دو رقمی را تجربه می‌کرد و شدت نوسانات به بالای ۱۰۰ تومان نمی‌رسید. در ۱۳ روز گذشته نیز دلار تنها یک بار نوسان روزانه بالای ۲۰۰ تومان را تجربه کرده است. در کنار این، بازار بیش از ۲۰ روز است که در یک دامنه مشخص هزار تومانی حرکت کرده و نتوانسته است از این حبس خارج شود. در این میان شواهد آماری نیز حاکی از آن است که دامنه نوسانات دلار بسیار پایین آمده است. انحراف معیار قیمتی دلار در سال ۹۸ با کاهش محسوسی نسبت به سال گذشته مواجه شده و همزمان فاصله سقف و کف قیمتی دلار در بهار ۹۸ و حتی در ادامه تیر کمتر از کل سال ۹۷ بوده است. در کنار این، پیش‌تر بررسی بازدهی فصلی دلار نیز نشان داده بود که کمترین رقم مقدار بازدهی طی ۲ سال اخیر در بهار ۹۸ به ثبت رسیده است. در این میان عامل اصلی کاهش نوسان، کم‌شدن فاصله نرخ نیما با بازارآزاد بوده است.

انحراف معیار دلار در یک سال اخیر

انحراف معیار نرخ دلار یکی از شاخص‌هایی است که بررسی آن تا حدی آشکار کننده میزان نوسانات روزانه بازار در یک بازه زمانی است. هر چقدر پراکندگی قیمتی در یک بازه زمانی بیشتر باشد، عدد انحراف معیار بزرگ‌تر می‌شود و هر چقدر پراکندگی قیمتی کمتر باشد، بالطبع انحراف معیار نیز کمتر خواهد شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان انحراف معیار در بهار ۹۷ طی ۵ فصل گذشته کمترین مقدار بوده است و دلار تنها در اسفند ۹۶، پراکندگی کمتری را به ثبت رسانده است. انحراف معیار دلار در بهار ۹۸، ۵۲۷ تومان بوده است که نسبت به زمستان ۹۷ به میزان ۳۸ درصد کمتر بوده است. در زمستان ۹۷ انحراف معیار دلار، ۸۴۷ تومان بوده است. انحراف معیار در پاییز و تابستان ۹۷ نیز بالای هزار و ۵۰۰ تومان بود. با این حال، در تابستان امسال که ۱۳ روز از آن گذشته دامنه نوسان برخلاف سال گذشته بسیار محدود بوده است.

کمترین فاصله سقف و کف دلار

کف قیمتی دلار از ابتدای سال ۹۸ در سطح ۱۲ هزار و ۶۰۰ تومان بوده است و سقف قیمتی که این ارز تجربه کرده حدود ۱۵ هزار و ۷۰۰ تومان ثبت شده است. این موضوع نشان می‌دهد که فاصله قیمتی بین کف و سقف دلار در این بازه زمانی حدود ۲۵ درصد بوده است. این در حالی است که در فصل‌های گذشته میزان فاصله سقف و کف قیمت دلار بسیار بیشتر بوده است. برای مثال، در زمستان سال ۹۷، کف قیمتی دلار ۱۰ هزار و ۵۰ تومان و قله قیمتی ۱۴ هزار و ۸۵۰ تومان ثبت شده است. در این شرایط فاصله بین دو عدد یاد شده به بالای ۴۷ درصد می‌رسید. در پاییز و تابستان این فاصله بسیار بیشتر بوده و به بالای ۸۰ و نزدیک ۹۰ درصد هم رسیده بود؛ به این ترتیب می‌توان گفت آمارها نشان دهنده آن هستند که تابستان و پاییز سال ۹۷ بازار ارز نوسانات بسیار شدیدی را تجربه کرده؛ ولی از زمستان از شدت نوسانات کاسته شده و در بهار۹۸ به کمترین میزان از زمستان سال ۹۶ رسیده است. در کنار این، یکی دیگر از شواهد آماری که نشان می‌دهد دلار در بهار امسال نوسان چندانی را تجربه نکرده است، میزان بازدهی آن است؛ دلار در این فصل افزایش ۹/ ۱ درصدی را ثبت کرد که از لحاظ مقداری کمترین میزان از بهار ۹۶ بود.

چرا نوسانات بازار ارز محدود شده است؟

سوال مهم آن است که در بازار ارز چه اتفاقی رخ داده که با کاهش نوسانات مواجه شده‌ایم؟ برخی کارشناسان باور دارند که در سطح عرضه اتفاقات مثبتی رخ داده است. آنها سه شاهد را برای ادعای خود مطرح می‌کنند: اولی کاهش شکاف نرخ حواله دلار و یورو در سامانه نیما با بازار آزاد و دیگری پیشی گرفتن صادرات از واردات در دو ماه ابتدایی سال ۹۸ است. قیمت دلار در سامانه نیما نزدیک به ۲۷ درصد طی سال ۹۸ بالا رفته است؛ دلار که پیش از سال جدید در حوالی محدوده ۹ هزار تومانی قرار داشت، هم‌اکنون بالای مرز ۱۱ هزار تومانی در سامانه نیما نوسان می‌کند. به این ترتیب، فاصله قیمتی آن با بازار آزاد به حدود ۱۱درصد رسیده است. این در حالی است که در آخرین روز کاری سال ۹۷ این فاصله به بالای ۴۶ درصد می‌رسید. برخی شایعات در بازار نیز حکایت از آن دارد که بازارساز به دنبال آن است که در زمان آغاز به کار بازار متشکل ارزی، نرخ حواله نیما و قیمت اسکناس بازار آزاد را تقریبا یکی کند. قیمت دلار در سامانه نیما از اواسط اردیبهشت‌ماه سیر صعودی به خود گرفت و ابتدا به کانال ۱۰ هزار تومانی وارد و پس از آن به سرعت وارد کانال ۱۱ هزار تومانی شد. در این فاصله قیمت دلار در بازار آزاد نیز طی ماه‌های اخیر تمایل خاصی به افزایش نشان نداد تا فاصله شکاف قیمتی کم شود. به باور تحلیلگران طبیعی است که هر چقدر قیمت نیما به بازار آزاد نزدیک شود، صادرکنندگان تمایل بیشتری برای عرضه ارز خواهند داشت. در کنار این، آمارهای به دست آمده توسط «دنیای‌اقتصاد» نیز نشان می‌دهد که در دو ماه ابتدایی سال میزان صادرات حدود ۲میلیارد دلار بیشتر از واردات بوده است.

افزون بر این کاهش نوسانات نرخ حواله درهم دیگر عاملی است که فعالان و تحلیلگران بازار ارز بر آن توافق دارند که به محدود شدن دامنه نوسانات بازار کمک کرده است. شاهد اثرگذاری نرخ حواله درهم را می‌توان طی روزهای اخیر در بازار مشاهده کرد. طی روزهای اخیر قیمت حواله درهم همواره در مرز۳ هزار و ۵۰۰ تومانی آغاز به کار می‌کند و توان زیادی برای کاهش یا افزایش از این مرز از خود نشان نمی‌دهد. شماری از فعالان، قدرت‌نمایی بازارساز در سمت عرضه را عامل کاهش نوسانات درهم می‌دانند. در سمت دیگر نیز تحلیلگران باور دارند، تقاضا در بازار از اواخر اردیبهشت‌ماه ۹۸ کاهش پیدا کرده است.

این گروه عنوان می‌کنند پس از ۱۹ اردیبهشت بازار به هیچ اتفاق و خبر سیاسی واکنش منفی نشان نداده است؛ آنها این موضوع را چنین تفسیر می‌کنند که تقاضای احتیاطی از بازار رخت بسته و همین موضوع موجب شده است که نوسانات کاهش پیدا کند. در سمت و سوی تجاری نیز فعالان باور دارند در فصل ابتدایی سال به‌طور سنتی میزان تقاضا کمتر است و هر چقدر به سمت آذرماه حرکت کنیم، میزان تقاضای تجاری افزایش پیدا می‌کند. عامل دیگری که در مورد بحث کاهش تقاضا مطرح می‌شود، به پیش‌خور شدن خریدها مربوط است. اکثر فعالان باور دارند، بیشتر سرمایه‌گذاران و معامله‌گران بازار پیش‌تر دلار و ارز مورد نیاز خود را تهیه کرده‌اند و همین عامل موجب شده است که در دو ماه اخیر نقدینگی زیادی در بازار وجود نداشته باشد. درست است که میزان نوسانات دلار در بهار ۹۷ بسیار محدود شد و حتی انحراف معیار به عدد ۵۲۷ تومانی رسید که طی ۵ فصل قبل سابقه نداشت، ولی بررسی آمار‌ها نشان می‌دهد که مثلا در زمستان ۹۶ میزان انحراف معیار کمتر از ۲۰۰ تومان بوده است و بازار برای اینکه به شرایط کاملا عادی بازگردد، باید نوسانات خود را در بازه‌های قیمتی کوتاه‌تری تجربه کند.

برخی کارشناسان باور دارند، مشخص شدن شرایط بین‌المللی و کاهش ریسک‌های غیراقتصادی در کنار راحت‌تر شدن جابه‌جایی‌های مالی از عواملی هستند که می‌توانند به کوتاه‌تر شدن برد نوسان کمک کنند.

منبع: دنیای اقتصاد