دنیای اقتصاد : استراتژی ایالات‌متحده در مورد ایران، گیج و گنگ شده و به‌نظر می‌رسد، دست واشنگتن به‌طور فزاینده‌ای از گزینه‌هایی برای جلوگیری از تشدید تنش کوتاه است. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا گفته که انتخاب نهایی، می‌تواند هر یک از گزینه‌ها میان جنگ و دیپلماسی باشد.

سوزان مالونی، یکی از اعضای ارشد موسسه بروکینگز در همین‌باره گفته است: «دولت ترامپ در راستای خط‌مشی و سیاست‌گذاری خود با دوراهی نهایی در جاده مواجه است.» به گزارش تابناک، وی در گفت‌وگو با AFP (خبرگزاری فرانسه) بیان کرد: «ایالات‌متحده «فشار زیادی بر ایران تحمیل کرده است» و تا زمانی که واشنگتن می‌تواند از تشدید تنش و فوران یک درگیری نظامی جلوگیری کند،» آماده است آن فشار را حفظ کند.» روز جمعه، ترامپ در پاسخ به اینکه آیا ایالات‌متحده به سمت مذاکره مایل است یا تمایل به درگیری دارد، در حل یکی از خطرناک‌ترین بحران‌های بین‌المللی، بضاعت اندکی برای اطمینان خاطر دادن به طرفداران گزینه دیپلماسی داشت.

رئیس‌جمهور آمریکا که اقدام به وضع مجدد تحریم‌ها بر اقتصاد ایران کرده و در عین حال برای انجام مذاکره درخواست داده است، در پاسخ به این پرسش گفته است که هر راهی که پیش ‌بیاید من با آن مشکلی ندارم. ایران عملا حاضر به شرکت در مذاکرات تحت فشار نبوده و در عین حال، تنش‌ها با ساقط شدن هواپیمای بدون سرنشین آمریکا، حمله‌های مرموز به تانکرهای نفتکش در خلیج‌فارس و توقیف نفتکش‌ها از سوی تهران و بریتانیا، به اوج رسیده است. به گفته مالونی، ایران در پی آن است که تلاش کند  درکی از خطوط قرمز دولت آمریکا به‌دست آورد.

ریسک حداکثری، نتایج حداقلی

اما تاکنون و به‌رغم سخنرانی‌های شدید، روز جمعه ترامپ گفت: «ما برای بدترین حالت ممکن آماده هستیم. رئیس‌جمهور آمریکا بارها بر تمایل خود برای جلوگیری از مداخله نظامی جدید ایالات‌متحده در خاورمیانه تاکید کرده است و به‌طور عمومی درباره لغو حمله علیه ایران در آخرین دقایق در ماه ژوئن سخن گفته است.»

باربارا اسلاوین از شورای آتلانتیک، یکی دیگر از موسسات تحقیقاتی در واشنگتن گفته است: «این وضعیت باعث می‌شود ایالات‌متحده واقعا ضعیف به‌نظر‌ آید. این امر باعث ایجاد وضعیت خطرناکی می‌شود، چون حوادث می‌توانند در خلیج‌فارس ادامه داشته و خطر لغزش را به سمت منازعه‌ای که هر دو طرف خواهان اجتناب از آن هستند، افزایش دهد.»

براساس گفته اسلاوین، مشکل این است که ترامپ در سال گذشته زمانی که ایالات‌متحده را از قرارداد ۲۰۱۵ با ایران خارج کردـ که برای محدود کردن برنامه هسته‌ای این کشور در ازای لغو تحریم‌ها بودـ خود را در گوشه رینگ قرار داد. اسلاوین می‌گوید: «تشدید تنش از سوی ایران قابل پیش‌بینی بود، به‌ویژه هنگامی که تصمیم مبنی بر تمدید معافیت برای صادرات نفت ایران صادر نشد. پیش‌بینی شد، ایران در پاسخ دست به تشدید تنش بزند.» بسیاری از متخصصان و دیپلمات‌ها با این مضمون موافقند. در طرف ایران، تنش‌های کنونی بیشتر به‌دنبال ایجاد یک فضای تنفس کوچک در جبهه اقتصادی است، زیرا تحریم‌های آمریکا بر اقتصاد کشور تاثیر می‌گذارد. بازگرداندن برخی معافیت‌های مربوط به فروش نفت یا حداقل سختگیری در اجرای ممنوعیت فروش، موجب خنثی‌سازی بحران خواهد شد.

اما واشنگتن با اعمال اقدامات تنبیهی علیه یک شرکت چینی متهم به ادامه خرید نفت خام ایران، سیگنالی کاملا متضاد ارسال کرده و تصمیمی گرفته که مورد حمایت طرفداران رویکرد سختگیرانه در قبال تهران است. در عین حال، گروه بین‌المللی بحران، یک سازمان پیشگیری از نزاع و درگیری، استراتژی «فشار حداکثری» ترامپ را تقبیح کرده و می‌گوید این استراتژی، ریسک حداکثری و نتایج حداقلی را تولید کرده است.

یک توافق جدید؟

در واقع بسیاری از ناظران همچنان در مورد انگیزه‌های ترامپ ـ که ظاهرا پذیرفته که جلسه‌ای بین سناتور رند پال، مخالف مداخلات نظامی آمریکا و محمدجواد ظریف، دیپلمات ارشد ایران برگزار شود ـ تردید دارند. آیا آن‌گونه که به‌نظر رئیس‌جمهور می‌رسد، راهی برای یک توافق جدید وجود دارد؟

مالونی می‌گوید: «من فکر می‌کنم رئیس‌جمهور می‌خواهد به یک توافق دست پیدا کند و به شکلی خطرناک در مورد چگونگی ایجاد یک توافق در مورد مسائل بسیار فنی فریب خورده است.» در ضمن، اسلاوین قطعی می‌گوید که اگر هدف به‌دست آوردن توافق جدید باشد، موفق نخواهد شد.

ایالات‌متحده همچنان می‌تواند اقدامات تنبیهی خود را با هدف قرار دادن شرکت‌های خارجی که به تجارت با ایران، هدف قرار دادن برنامه هسته‌ای غیرنظامی این کشور و حتی تحریم افرادی مانند ظریف، تشدید کند. اما از لحاظ تحریم‌ها، برخی معتقدند فشار با پایان معافیت‌های نفتی به اوج خود رسیده است. اسلاوین می‌گوید: «بقیه تحریم‌ها همگی همانند هم هستند... اما در جبهه اقتصادی نمی‌توان کار بیشتری انجام داد.» وی مدعی است: «اگر هدف تنها تضعیف ایران و از بین بردن توافق هسته‌ای باشد، ما نتیجه خوبی نخواهیم گرفت. ما رفتارهای سرکشانه‌تری از ایران خواهیم دید، نه رفتارهای نرم‌تر.»