شرکت ها، موسسات و در کل بنگاه­ های اقتصادی در طول زمان یک جریان درآمدی و یک جریان هزینه‌ای خواهند داشت که لزوماً بر هم منطبق نیستند و نهایتا شکافی بین این دو جریان به وجود می­ آید؛ در نتیجه لازم است که طی فرآیندی این شکاف پر شود. به این‌فرآیند که به دنبال ایجاد، جمع‌آوری و افزایش منابع مالی یا سرمایه‌ای برای هر نوع مخارجی است، تأمین مالی می­ گویند.

برای تامین مالی روش­های متنوعی وجود دارد که یکی از این روش­ها تامین مالی از طریق بازار سرمایه است. در مقابل شاید مهم­ترین بنگاه­های اقتصادی که نیاز به تامین مالی داشته باشند استارت آپ­ها هستند. شرکت نوپا یا استارتاپ، کسب‌وکارهایی هستند که معمولاً به تازگی و در نتیجه کارآفرینی ایجاد شده‌اند، رشد سریعی داشته و در جهت تولید راه‌حلی نوآورانه و دوام‌پذیر برای رفع یک نیاز در بازار شکل گرفته‌اند.

این شرکت‌ها معمولاً مبتنی بر ایده‌هایی ریسک‌پذیر هستند که مدل کسب‌وکارشان مشخص نیست و بازار هدفشان نیز در حد فرض است. شرکت‌های نوپا می‌توانند در هر حوزه‌ای ایجاد شوند. شرکت‌های استارت آپ برای حفظ پویایی سالم در اقتصاد ملی ضروری هستند؛ چرا که کارآفرینان نه‌تنها مشاغل ایجاد می‌کنند بلکه با افزایش رقابت و پر کردن خلأها سبب افزایش بهره‌وری صنایع می‌شوند. با در نظر گرفتن اینکه نوآوری‌ها و شرکت‌های استارت آپ می‌توانند سهم قابل‌توجهی در فناوری‌های نوآورانه یک کشور داشته باشند، تامین مالی این شرکت‌ها در مراحل طول عمر شرکت از تولید ایده، راه‌اندازی و توسعه و درنهایت تجاری‌سازی و تبدیل‌شدن به یک شرکت معتبر بااهمیت است. یکی از راه های تامین مالی استارت آپ ها استفاده از پتانسیل­های بازار سرمایه است. در این راه البته ابهامات زیادی وجود دارد.

هنوز روش ارزش‌گذاری مشخص و قابل استنادی برای استارتاپ‌ها و عرضه آنها در بورس یا فرابورس وجود ندارد. برای تامین مالی از طریق بازار سرمایه باید مقدار ارزش گذاری استارتاپ ها کاملا واضح باشد و سرمایه گذاران و سهام داران خرد و کلان بدانند که سهمی که خریداری می کنند در برابر مبلغی که می دهند ارزنده است یا خیر. از طرفی نیز باید مشخص باشد که این سهم در کدام بازار می تواند عرضه شود. در کنار این ارائه صورت های مالی حسابرسی شده جهت پذیرش یا حضور در بازار سرمایه الزامی است، رعایت بحث حاکمیت شرکتی و روحیه بنگاه داری و اینکه شرکت چطور باید اداره شود، نقش، وظایف و اختیارات مدیر عامل چیست و هیئت مدیره چه جایگاهی دارد نکاتی هستند که در استارت­اپها معمولا رعایت نمی­ شود. هم­چنین ارائه پیش بینی نسبتا دقیق از وضعیت آتی شرکت نیز مانع بعدی است که در استارت­اپ­ها کاملا مبهم است.

در این بین شاید بهترین راه تامین مالی از طریق بازار سرمایه استفاده از صندوق های جسورانه یا مخاطره پذیر است که در دنیا به نام   Venture Capitalشناخته می شود. صندوق های سرمایه گذاری جسورانه در واقع صندوق های سرمایه گذاری هستند که پول سرمایه گذارانی که به دنبال داشتن سهام در کسب و کارهای نوپا (استارت آپ ها) و کسب و کارهای کوچک و متوسط هستند و پتانسیل رشد بالایی دارند را با ایجاد پرتفوی مدیریت می کنند. این نوع از سرمایه گذاری ها سرمایه گذاری هایی با بازده و ریسک بالا محسوب می شوند.

این صندوق­ها به کارآفرینان و شرکت های کوچک توانایی کسب و تامین منابع مالی را می دهد در واقع صندوق های سرمایه گذاری جسورانه ابزار سرمایه گذاری برای سهام شرکت ها به صورت خصوصی هستند که به دنبال سرمایه گذاری در بنگاه هایی هستند که بازده و سوددهی بالایی دارند و البته به واسطه ماهیت فعالیت و نوآوری که انجام می دهند. در کشور تعداد زیادی از این صندوق ها وجود دارد که شش مورد آن­ها اکنون در فرابورس ایران هستند که خوشبختانه قابل معامله (exchange tradable fund) هستند و هم سرمایه گذاران خرد و هم استارت آپ ها می­ توانند در این حوزه وارد شوند.

در کنار شرکت­های تکنولوژی گروهی از استارت آپ ها که می توانند از این قابلیت استفاده کنند تاکسی های اینترنتی هستند که جهت تامین مالی می­ توانند به این صندوق­ها رجوع کنند. البته شرکت­هایی که در سالیان گذشته درآمدزایی پایدارتری داشتند و توانستند مباحث مربوط به حاکمیت شرکتی را ارائه کنند می­ توانند هم در قالب شرکت­های کوچک و متوسط (SME) هم در قالب شرکت­های عادی وارد بازارهای بورس و فرابورس شوند.

*بهنام بهزادفر /مدیر آموزش و فرهنگ‌سازی شرکت اطلاع‌رسانی و خدمات بورس