ستاره صبح-چه لوایح FATF تصویب شوند و چه نشوند، تحریم‌ها روابط بانکی ایران ازجمله تبادلات بانکی با دلار و یورو را محدود کرده است. در حال حاضر مبادلات محدودی با چین و چند کشور دیگر داریم؛ البته در خصوص واردات دارو و مواد غذایی مبادلات به صورت محدود انجام می‌شود. تصور نگارنده این نیست که با موضع فعلی مجمع تشخیص مصلحت این لوایح تصویب شوند، چون اکثریت اعضای مجمع نسبت به رابطه با غرب موضع‌گیری شدیدی دارند و آنچه از این گروه می‌تراود نشانگر اشتیاق برای دور شدن از غرب است. در این شرایط لازم است شرایط حاکم بر کره شمالی که در لیست سیاه FATF قرار دارد را بررسی کنیم و ببینیم این کشور به چه وضعیتی دچار شده و در آینده به کجا خواهد رسید! با توجه به اهمیت ایران این شانس وجود خواهد داشت که هرزمانی مسئولان مایل به حل مشکل باشند و لوایح را بپذیرند، راه برای تصویب لوایح و قرار نگرفتن در لیست سیاه باز باشد. سفری که مسئول روابط خارجی اتحادیه اروپا اخیراً به ایران داشت و همچنین تهدید اروپا به فعال کردن مکانیزم ماشه در معاهده برجام نشان می‌دهد که حتی با تمام شدن مهلت ایران در روز 26 بهمن و قرار گرفتن کشور در لیست سیاه، این احتمال وجود دارد که در صورت تصویب این لوایح، امکان خروج ایران از لیست سیاه وجود داشته باشد. مسئله اصلی این است که کشور و مردم از ایجاد این محدودیت‌ها زیان می‌بینند. شرایط به‌گونه‌ای است که تنها مشکل تحریم فروش نفت نیست، بلکه فولاد نیز به دلیل تحریم‌ها صادراتش به مشکل می‌خورد. وقتی فرآورده‌های نفتی ما صادر نشوند میزان زیادی محصول داریم که باید انبار شوند. وقتی مشکلات زیاد شوند عده‌ای باید به فکر راه‌حل مسئله باشند.خوشبختانه ما وارد مرحله‌ای از اقتصاد بدون نفت شده‌ایم که می‌توانیم این وضعیت را تمرین و خودمان را برای رسیدن به کشورهایی که وضع اقتصادی‌شان بدون فروش نفت خوب است آماده کنیم. اگر اقتصادی در شأن کشور مستقل و بزرگ ایران داشته باشیم در آن صورت نفت بخشی از اقتصاد را تشکیل می‌دهد و نه بخش بزرگی از آن را. برای درآمد سالانه یک تریلیون دلار، کم شدن پنجاه میلیون دلار مسئله‌ای ایجاد نمی‌کند؛ ولی در شرایط اقتصادی امروز ما و تنگناهایی که گرفتارش هستیم این رقم مهم است. همچنین کشورهایی که نفت ندارند کلیه دریچه‌های اقتصادی دیگر و روابط بانکی و بین‌المللی به رویشان گشوده است و سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی دارند. اینکه هم از صادرات نفت جلوگیری شود و هم دریچه‌ها بسته باشند و عده‌ای عملکردشان منجر به بستن درها شود، مسئله‌ای مهم و به زیان منافع ملی و زندگی مردم است. هرچند سخن از اقتصاد بدون نفت گفته می‌شود، ولی اقتصاد ایران وابسته به نفت بوده و هنوز هم هست. اقتصاد ترکیه که حجمش دو برابر اقتصاد ایران است، اصلاً نفت و گاز ندارد، اما ما روزانه معادل ۴ میلیون تن نفت مصرف داخلی داریم و در حدود ۱.۵ میلیون بشکه بنزین و فرآورده‌های نفتی و ۲.۵ میلیون بشکه گاز معادل نفت مصرف می‌کنیم. اینکه چه میزان از این ذخایر استفاده می‌کنیم و بهره می‌بریم به چگونگی اراده مسئولین و بهبود روابط خارجی برمی‌گردد.