سال ۹۹ را بسیاری از فعالان و کارشناسان سال سختی توصیف می‌کنند. این در حالی است که در سال ۹۸ هم وضعیت شاخص‌های اقتصادی تعریف چندانی نداشته و تورم نرخ ۴۰ درصد را ثبت کرده است. با وجود این، چرا سال آینده را سال سخت اقتصاد توصیف می‌کنند و آیا نرخ تورم قرار است از عدد ۴۰ هم فراتر رود؟

مریم شکرانی: بودجه عمومی دولت در سال ۹۹ با عدد ۴۸۴ هزار میلیارد تومان بسته شده است. دولت پیش‌بینی کرده است که حدود ۷۸ هزار میلیارد تومان از بودجه را با فروش نفت تامین کند و ۱۹۵ هزار میلیارد تومان از درآمدش را با مالیات به دست آورد.

به گزارش تجارت‌نیوز، علاوه بر این پیش‌بینی شده است که رقمی حدود ۸۰ هزار میلیارد تومان اوراق بدهی منتشر کند و حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان از اموال مازادش را بفروشد که تا همین جای کار بودجه ۹۹ رقمی حدود ۸۱ هزار میلیارد تومان حفره پر نشده دارد. بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس ۷۶ درصد بودجه عمومی کشور صرف هزینه‌های جاری می‌شود که عمده این هزینه‌ها مربوط به پرداخت حقوق کارمندان است.

پس از انتشار لایحه بودجه ۹۹ بسیاری از رسانه های ایران از قول کارشناسان اقتصاد نوشتند که دولت اعداد لایحه بودجه ۹۹ را خوشبینانه پیش‌بینی کرده است. با این حال نگاهی به عملکرد مالی دولت در سال ۹۷ نشان می‌دهد که دولت تا چه اندازه به تحقق اعداد بودجه نگاه واقع بینانه ای داشته است.

محمدعلی دهقان دهنوی، معاون امور اقتصادی وزیر اقتصاد در واکنش به اینکه اعداد بودجه ۹۹ تا چه اندازه واقع‌بینانه است، پاسخ شفافی به تجارت‌نیوز نمی‌دهد اما توضیح می‌دهد که درآمد نفت به صفر نرسیده و دولت همچنان روی این بخش حساب کرده است. به جز این تنها راه تامین درآمد دولت در سال ۹۹ مالیات نیست و روی سایر روش‌ها مانند فروش اوراق بدهی و فروش اموال مازاد حساب شده است.

این توضیح معاون وزیر اقتصاد در شرایطی است که دولت پیشاپیش اعلام کرده است که درآمد نفت و میعانات گازی را برای پروژه‌های عمرانی هزینه می‌کند. بنابراین از این بخش برای تامین هزینه‌های جاری و پرداخت حقوق کارمندان چشم‌پوشی می‌کنیم و فرض می‌کنیم که تمام درآمد ۱۹۵ هزار میلیارد تومانی مالیات در سال آینده محقق می‌شود. تا اینجای کار فرض را بر این می‌گذاریم که ۲۷۳ هزار میلیارد تومان از بودجه عمومی دولت با مالیات و نفت محقق می‌شود. برای تامین مابقی بودجه آیا دولت می‌تواند حجم بالایی اوراق بدهی بفروشد و یا اموال خود را به سرعت نقد کند.

دولت پیش‌بینی کرده است که حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان از اموال خود را نقد کند. بر اساس گفته محمدباقر نوبخت، رییس سازمان برنامه و بودجه در حال حاضر دارایی‌های دولت چیزی حدود ۷۰۰۰ هزار میلیارد تومان اعم از مستغلات و اماکن است که ۲۰درصد این رقم یعنی حدود ۱۴۴۰ هزار میلیارد تومان برای ایجاد اهرم محرک اقتصادی کافی است اما واقعیت این است که دولت در سال ۹۷ فقط توانسته است ۱۷ هزار میلیارد تومان از محل فروش اموال خود به دست آورد. این رقم فقط حدود یک چهارم عددی است که دولت برای فروش اموال خود در سال آینده پیش‌بینی کرده است.

گذشته از این مصاحبه مدیران اقتصادی کابینه حسن روحانی حاکی از آن است که آنها روی انتشار حدود ۸۰ هزار میلیارد تومان اوراق بدهی حساب کرده‌اند. روشی که در واقع بدهی‌ها و کسری بودجه دولت را به سال‌های آینده و آیندگان منتقل می‌کند. با این حال دولت در سال ۹۷ نتوانسته است بیشتر از حدود ۲۹٫۹ هزار میلیارد تومان اوراق بدهی بفروشد. که این رقم هم حدود یک سوم رقم پیش‌بینی فروش اوراق بدهی برای سال ۹۹ است.

با این اعداد و ارقام می‌توان گفت که دولت احتمالا در مجموع می‌تواند حدود ۴۰ تا ۴۵ هزار میلیارد تومان اموال مازادش را نقد کند و اوراق بدهی بفروشد و اگر تمام درآمد پیش‌بینی شده برای مالیات و نفت محقق شود باز هم در خوشبینانه‌ترین حالت سال ۹۹ رقمی حدود ۱۵۰ تا ۱۶۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه به بار می‌آورد و دولت احتمالا برای پرداخت حقوق کارمندان و بازنشستگان و تامین هزینه‌های جاری خود احتمالا راهی ندارد جز اینکه پول منتشر کند و دوباره موجب بالا رفتن نرخ تورم شود.

هرچند که معاون اموراقتصادی وزیر اقتصاد به تجارت‌نیوز می‌گوید که دولت تمام تلاشش را می‌کند که به چاپ پول روی نیاورد و موجبات افزایش نرخ تورم را فراهم نکند.

دهقان دهنوی توضیح می‌دهد که در همین ۱۰ ماهه ابتدای سال ۹۸ هم با وجود شرایط دشوار روند عملکرد منابع و مصارف نسبتا معتدل بوده است. با وجود این، تورم در سال ۹۸ عدد ۴۰ درصد را ثبت کرده است و در بهترین حالت اگر بنا را بر حرف معاون وزیر اقتصاد بگذاریم، احتمال اینکه روند متعادل هزینه کرد منابع در آینده وجود داشته باشد، کم‌رنگ است.