حمید تهرانفر:از کنترل بازار ارز و قیمت های زیر زمینی آن تا مسکن و بورس

🔅رئیس هیات مدیره بانک کارآفرین: مسئله ای که در اقتصاد ما همواره به عنوان تهدید بزرگی وجود داشته است و هنوز هم ادامه دارد سرعت رشد نقدینگی است و در حال حاضر به رقم بسیار بالا و خطرناکی رسیده است. در سال های اخیر در هر سال به میزان ۲۵ تا ۲۷ درصد و بعد از ۳۰ درصد افزایش میزان نقدینگی داشتیم که اکنون هم این روند با شدت ادامه یافته است. از طرف دیگر در شرایط فعلی دولت و بانک مرکزی محل‌های خرج این حجم از نقدینگی را به شدت کنترل کردند.

🔅بازار ارز در سال ۱۳۹۶ نشان داد که پتانسیل جهت شدید را دارد بعد از اتفاقی که در بازار ارز افتاد حاکمیت نه فقط دولت و بانک مرکزی، بلکه قوه قضاییه هم با نیروهای پلیس و نیروهای امنیتی دست به دست هم دادند و بازار ارز را که واقعاً می‌رفت، اقتصاد کشور را با چالش عجیبی مواجه کند کنترل کردند. در شرایط فعلی به نظر می‌رسد حرکت نرخ ارز به شدت تحت کنترل است و بانک مرکزی هم نشان داده به سرعت ورود می‌کند و نهادهای دیگر هم کمک می کنند، جلوی هرگونه نوسانات شدید و تغییرات عجیب در بازار ارز را بگیرند.

🔅از طرف دیگر شاهد بودیم دولت در بازارهای دیگر با همین رویکرد دستوری و با استفاده از تعداد کثیری از بازرسان و تعزیرات حکومتی ورود کرده است و جلوی افزایش قیمت‌ها را گرفته است. بسیاری از مغازه‌ها جریمه و تعطیل شدند. بسیاری از افراد که در انبارهای خودشان یکسری کالا نگهداری می کردند و تحت فشار بودند تسلیم شدند. در واقع در این موارد هم با استفاده از همین روش هایی که اقتصادی نیست، بازار کنترل شده است. حتی در مورد خودرو هم تمام نیروها را گذاشتیم و قیمت‌ها را کنترل کردیم.

🔅تنها بازاری که آزاد حرکت کرد مسکن بود البته آنجا هم از طرف مجلس تلاش‌های صورت گرفته بود ورود پیدا کنند، ولی به جایی نرسید. بازار مسکن "خود کنترل" است، یعنی قیمت ها آنقدر بالا رفت که تقاضا برای خرید مسکن جدید خود به خود با رکود شدیدی مواجه و تقاضا به شدت کم شد.

🔅مسکن بازاری تحت سیطره و کنترل نیست و خود به خود از پارامترهای اقتصادی اثر می‌پذیرد. اتفاقی که در سال ۹۷ اواخر ۹۶ در مورد مسکن افتاد شاید در طول تاریخ اقتصادی ما سابقه نداشت. گمان می‌رفت بر اثر افزایش قیمتی که پیش‌تر اتفاق افتاده بود و کاهش قدرت خرید مردم بازار مسکن در رکود باشد ولی یکباره جهش صددرصدی رخ داد. در مجموع دولت و بانک مرکزی هرچه توان داشتند گذاشتند تا بازار را تحت کنترل در بیاورند که اگرچه باعث مهار تلاطمات شده اما این روند مقطعی است و با بروز شوکهای شدید ترین وضعیت دوام نخواهد آورد.

🔅اکنون  هم می بینیم تنها بازاری که دولت ورود به آن را تشویق می کند و راه ها باز است تا نقدینگی به آنجا سرازیر شود بازار سرمایه است. به نظر می رسد حاکمیت می‌خواهد و همه کمک می‌کنند که این نقدینگی به بورس ورود کند. حجم بسیار زیاد نقدینگی و تعداد زیاد معامله کنندگان که وارد بازار شده‌اند نشان می‌دهد نقدینگی که در بازارهای دیگر کاربرد ندارد در بورس اوراق بهادار تجلی پیدا کرده است.

🔅ارز همچنان مستعد نوسانات شدید است که البته در حال حاضر کنترل می‌شود اما اگر نقدینگی دوباره فعال شود اولین بازاری را که نشانه خواهد گرفت بازار ارز است. در حال حاضر هم می‌بینیم بازار ارز ما "بازار پنهان" شده است. آنچه به عنوان نرخ ارز دیده می‌شود نرخ ارزی است که تحت کنترل درآمده است.

🔅اگر بخواهید به میزانی که مایل باشید ارز بخرید در بازارها پیدا نمی شود مگر در بازارهای زیرزمینی که مثلاً حساب خاصی وجود داشته باشد و نقل و انتقال پول به صورت خاصی صورت گیرد. مثل گذشته به ارز دسترسی پیدا نمی کنید. حتی کسانی که می‌خواهند به صرافی‌ها و بانک‌ها ارز بفروشند باید تمام مشخصاتشون را بدهند؛ از این رو چه خرید و چه فروش ارز الان تحت کنترل و نظارت شدید قرار دارد. بنابراین برای اینکه نرخ ارز واقعی را بیان کنیم باید اقتصاد زیرزمینی را رصد کنیم که مطمئنا الان خیلی فعال است. ما فکر می‌کنیم ارز اگر جهش پیدا کند در تابلوی صرافی ها نشان داده می شود اما الان این مسئله امکان پذیر نیست ولی ارز زیرزمینی قیمت بالاتری دارد که حتماً در شرایط خاص بالاتر خواهد رفت. این ارز است که قیمت واقعی را نشان می دهد. نود اقتصادی